Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalari ishlab chiqarish

Beton texnologiyasi
Betonning engmuhim xususiyatlari bo‘lishiga qaramay, betonning “texnologik” xususiyatlarini aniqlashva o‘lchash qiyindir. Betonning muddatli "qayta ishlanishi" aniq qoliplari joylanadi, aralash qayta ishlash, tashish mumkin bo‘lgan qulaylik sifatida belgilanishi mumkin. Hindiston standarti (IS:1199-1959)bo‘yicha, beton xususiyatlari ichki ishlar miqdorini belgilaydi. Betonga ta’sir etuvchi eng muhim omil, suv miqdori aralashmasi bo‘lib, aralashmadagi ortiqcha suv g‘ovaklarda aniq massasi chiqariladi. Bunda katta bo‘shliqlarni yuzaga keltirib, materiallar regredatasiyaga uchraydi.
Bir necha qorishmani yaxshi joylashuvchanligini o‘lchash uchun ishlab chiqildi:(1) konus cho‘kishi (2) qorishmani zichlash faktori (3) VCC-OTSK va (4) qorishmani vibratsiyalash.Bu alohida-alohida bayon qilinadi.
Konusning cho‘kishini aniqlash bu oddiy va eng ko‘p ishlatiladigan usul hisoblanadi. Ushbu yo‘l orqali beton kesilgan konusda zichlashtiriladi. Beton to‘rt xil qatlamlarda standart nov yordamida zichlashtiriladi. Konus to‘lishi bilan idishda vertikal ko‘tariladi. Beton mustaxkamligi pasayishi sodir bo‘ladi. Jadvalda konus cho‘kmasi orqali bajariladigan turli ishlarning, betonning joylashuvchanligi bo‘yicha ma’lumotlar keltirilgan:

Ish turi	Konus cho‘kishi(mm)
Yo‘l qurilishi uchun beton	20 ÷ 30
Plita va to‘sinlar uchun oddiy beton	50 ÷ 100
Kalonnalar	75 ÷ 150
Zichlangan beton	12 ÷ 25
Massiv beton	25 ÷ 50

Bu test-faktor zichlanishi betonning joylashuvchanligini ichki energiya orqali o‘lchaydi. Businov ishlarida silindrik forma tubiga beton zichlanadi, bunda vertikal bunk ‘yyerdan beton to‘kiladi. Beton press-qolipga joylanadi. Bundantashqari, nazariy jixatdan qolipni joylashda xavonining chiqishi zichlashga bog‘liq bo‘ladi. Zichlash koeffitsienti beton massasini press-qolipga taqsimlash bilan aniqlanadi. Kichik texnologik xususiyatga ega beton zichlash koeffitsienti teng bo‘ladi: 0.85, 0,92 va 0,95.
Betonning yaxshi joylashuvchanligiga turli faktorlar ta’sir etadi(1): aralashmadagi suv zarralari (2), donalarning maksimal o‘lchami va mayda va yirik zarralarning nisbati(4), qorishma bo‘laklari(5), boshqa qo‘shimchalar (6). Bu, aralashmaning suv ta’siri eng muhim omil hisoblanadi. Suvning kiritilishi betonning texnologik xolatini oshiradi. To‘ldiruvchilarning maksimal o‘lchami qanchalik katta bo‘lsa, suv sarfi shuncha kam bo‘ladi. Umuman olganda, bu moslashuvchanlik uchun suvning kam miqdorini talab qiladi. Sement-to‘ldiruvchi nisbatida, to‘ldiruvchi miqdori ortadi, umumiy yuzasi maydoni kamayadi.