Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalari ishlab chiqarish

1.8.BETON XUSUSIYATLARI VA SINOVLARI

Betonning asosiy xususiyatlari,bu beton qorishmasi asosidagi konstruksiyalarni umrboqiyligi, texnologik va samaradorliginioshirishdan iborat. Beton qorishmasini miqdorlashdan maqsad, sementni iqtisod qilish, yirik, mayda to‘ldiruvchi va suvni ishlatish orqali, berilgan mustahkamlikka va umrboqiylikka erishishdan iborat.Betonqorishmasi va uning xususiyatlari keyingi bo‘limlardabatafsilmuhokama qilinadi.

Beton mustahkamligi
Beton mustahkamligi uning xususiyati bo‘lib, nurashga qarshi chidamlilikni va parchalanishga qarshit urish hisoblanadi. Beton atmosferadagi gazlar, namlik o‘zgarishlar, harorat tebranishlar ta’siri kabi turli xil ob-havo sharoitlariga chidamli bo‘lishi kerak. Beton chidamliligi quyidagi sabablarga ko‘ra bo‘lishini mumkin:

1. 
   Noratsional sementni qo‘lash orqali kechadigan ba’zi kimyoviy reaksiyalar beton hajmida kechadigan o‘zgarishlarga olib keladi.
   
2. 
   Kichik mustaxkamlikdagi materiallarni qo‘llash, sement bilan reaksiyaga kirishishi yoki yoki atmosferadagi gazlar bilan reaksiyaga kirishishi mumkin.
   

(3) Zararli gazlarning va tuzlarning beton g‘ovak va bo‘shliqlarga kirishi orqali unda emirilishga olib keladi.
(4)Beton yoriqlaridagi suvning muzlashiva erishida yuzaga keladigan kapillyar kuchlar ta’sirida nurashiga sabab bo‘ladi.
(5) Harorat o‘zgarishi yoki muqobil ho‘llash va quritish orqali beton kengayishi va qisqarishi mumkin.
YUqorida aytib o‘tilganidek, kimyoviy reaksiya uchun zarur suv sement og‘irligining taxminan 25% ni tashkil etadi. Binobarin, betondagi suv bug‘lanib unda ortiqcha bo‘shliqlarva g‘ovaklar qoldiradi. Bu g‘ovaklar yoki bo‘shliqlar betonning nurashiga olib keladi. Mustaxkam beton uchun, sement va suv nisbati kichik bo‘lishi kerak. Mustaxkam betonda bo‘shliqlar va g‘ovaklar kam bo‘ladi, shu sababli uzoq muddatga xizmat qiladi. Betondan havo olib tashlash orqali uning muzlashga va erishga chidamliligini oshiradi. SHu tufayli havo pufaklari bosim sifatida, bu borada ijobiy o‘zgarishlar; harorat va namlik o‘zgarishlar va muzlatish davomida beton tarkibidagi namlik kengayishiga olib keladi.