Qosimova R. A. Boltayev Z. B

 
Birinchi qism. Nazariy mashg’ulotlar 
I.bob. Uzluksiz ta’lim tizimida jismoniy tarbiya va sport 
 
Jismoniy tarbiya inson kamolotini ta’minlovchi ijtimoiy-pedagogik 
jarayonlardan  biri.  Ta’limda  jismoniy  tarbiya  vositalari  va  usullarining 
o’rni.  Boshlang’ich  ta’lim  jarayonida  jismoniy  tarbiyani  qo’llash 
texnologiyalari. I-IV sinf o’quvchilarini jismoniy tarbiya vositalari bilan 
doimiy ravishda shug’ullanishga odatlantirish.  
 
 
1.1.Jismoniy tarbiya ta’limi va uni o’qitishda davr talablari.  
 
Jismoniy  tarbiya  tizimi,  jismoniy  tarbiya  ta’limi  va  jismoniy 
tarbiyani  o’qitish  usullari  “Jismoniy  tarbiya  nazariyasi  va  uslubiyati” 
darsligi  (2005),  ta’lim-tarbiya  muassasalari  “Jismoniy  tarbiya”  dasturi 

---

 
9 
(1999)  va  bir  qator  o’quv-uslubiy  qo’llanmalarda  (K.M.Mahkamjonov, 
R.S.Salomov, T.S.Usmonxo’jayev va boshqalar) batafsil bayon etilgan. 
 
O’zbekiston  mustaqilligi davrida (1991-2011) jismoniy tarbiya va 
sportga  katta  e’tibor  berildi.  Ayniqsa,  “Bolalar  sportini  rivojlantirish 
jamg’armasini tashkil etish” (30 oktyabr 2002 yil), o’quvchi yoshlarning 
ko’p bosqichli sport musobaqalari (“Umid nihollari”, “Barkamol avlod”,  
“Universiada”  va  boshqalar)ni  o’tkazish  kabi  tadbirlarga  bag’ishlangan 
qonunlar,  farmonlar,  qarorlar  va  ularni  amalga  oshirishdagi  ulkan  va 
salohiyatli tadbirlar muhim ahamiyatga ega bo’lmoqda. 
 
O’zbekiston  Respublikasining  “Ta’lim  to’g’risida”  gi  Qonuni 
(1997),  Davlat  ta’lim  standartlari,  Kadrlar  Tayyorlash  Milliy  Dasturi, 
Barkamol  avlod  Davlat  Dasturi  (2010)  uzluksiz  ta’limda  jismoniy 
tarbiya ta’limi takomillashtirishga da’vat etmoqda. 
 
Respublikada  jismoniy  tarbiya  va  sportga  alohida  e’tiborning 
kuchayishiga  asosiy  sabab,  eng  avvalo  ta’lim-tarbiya  muassasalari, 
ishlab chiqarish korxonalari, aholi istiqomat qiladigan joylarida jismoniy 
tarbiya  va  sportni  kundalik  turmush  sharoitga  aylantirish,  sog’lom 
turmush  tarzini  vujudga  keltirish,  iqtidorli  bolalar  va  o’smir  yoshlarni 
sport  turlariga  jalb  etishdan  iboratdir.  Tabiiyki,  bu  ijtimoiy-pedagogik 
jarayonlar sportda katta yutuqlarni qo’lga kiritishga asos bo’ladi.  
 
Eng  kichik  yoshdan  boshlab  to  keksalik  davrigacha  jismoniy 
tarbiya va sport bilan shug’ullanishni odat qilish o’z navbatida jismoniy 
va ma’naviy barkamollikni tarbiyalaydi.  

---

 
10 
 
Shu sababdan, maktabgacha bolalar tarbiya muassasalari va barcha 
turdagi  o’quv  yurtlarida  jismoniy  tarbiya  uzluksiz  ta’limning  tarkibiy 
qismi hisoblanadi.  
 
Ma’lumki, o’qitish jarayonlari umuta’lim davlat ta’lim standartlari 
asosida ishlab chiqilgan maxsus dasturlar asosida amalga oshiriladi.  
 
Umumiy  o’rta  ta’limning  Davlat  ta’lim  standartlari  talablari 
asosida  1999  yilda  “Jismoniy  tarbiya”  dasturi  ishlab  chiqilib,  undagi 
talab va mezonlar o`rganilgan.  
Mazkur dastur mazmunida jismoniy tarbiya ta’limi quyidagi turlar 
(mashq-o’yinlar)  va  ularga  ajratilgan  soatlar  miqdori  bilan  belgilangan 
(Jadval -1). 
 
 
 
 
 
 
 
Jadval -1 
I-IV sinflarda jismoniy tarbiya 
№ 
Dastur bo’limlari 
1 
2 
3 
4 
Bilim asoslari 
Dars jarayonida  
1 
Gimnastika. 
14 
16 
16 
18 
2 
Yengil atletika. 
16 
16 
16 
14 
3  Harakatli o’yinlar va sport 
38 
36 
36 
12 

---

 
11 
o’yinlari qismlari 
(elementlar). 
4 
Sport o’yinlar (b/b, v/b, 
q/t). 
- 
- 
- 
12 
5 
Futbol o’yini 
- 
- 
- 
12 
6 
Kurash  
 
 
 
 
7 
Suzish  
 
 
 
 
8 
Sayr-sayohatlar 
 
 
 
 
 
 
68 
68 
68 
68