Qishloq xo‘jalik ekinlarini zararkunandalari, kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

3.4-rasm. Shaftoli biti va uning zarari.

Kurash choralari.

Shaftoli katta biti yo‘g‘on barg va shoxlar asosida, ko‘pincha ularning pastki tomonida va daraxt tanasida to‘p-to‘p bo‘lib olib, daraxt shirasini so‘rib uni quvvatsizlantiradi (3.4-rasm).

Zararkunanda kuchli zararlagan va tuxum qo‘ygan shoxlarni bahorda qirqib tashlab, albatta kuydirish kerak; hosil uchun ahamiyati bo‘lmagan erkak novdalar xam ko‘klamda va yozda qirqib tashlanadi, chunki bularda bitlar ommaviy rivojlanadi. Ularga qarshi ruhsat etilgan sistemali ta’sir etuvchi kimyoviy preparatlar bilan ishlovlar berish kerak.
Meva o‘rgimchakkanasi- o‘rgimchakkana odatda olma daraxtiga zarar yetkazadi, ammo boshqa urug‘li va danakli meva daraxtlariga ham tushadi. O‘rgimchakkana zararlagan barglar dastlab sarg‘ayadi, keyin

esa qo‘ng‘ir tusga kirib to‘kilib ketadi. Meva o‘rgimchakkanasi daraxt tanasidagi po‘stloqlar ostida va daraxt tanasidagi yoriqlarning ichida, begona o‘tlar qoldig‘i tagida, shoxlarda va qisman shoxlardagi kurtaklar yaqinida to‘p-to‘p bo‘lib qishlaydi. Zararkunanda mevali daraxtlar bargi xujayrasining shirasini so‘rib oziqlanadi. Vaqtida kurash tadbirlari o‘tkazilmasa barglar va mevalar to‘kilib ketadi. Bog‘ atrofida changli ko‘chalar bo‘lsa, changni ko‘tarilib daraxt barglariga o‘tirishi zararkunandani ko‘payishiga qulay sharoit tug‘diradi. Qurg‘oqchilik o‘rgimchakkanalarni ko‘payishiga olib keladi (3.5 rasm).

Kurash choralari.

3.5-rasm. Meva o‘rgimchakkanasi.

• 
  erta bahorda yoki kech kuzda daraxtlarning tanasini nobud bo‘lgan po‘stloqlardan tozalash va tushgan chiqindini yoqib tashlanash;
  
• 
  daraxtlar tanasini ohak bilan oqlash;
  
• 
  erta bahorda daraxtlarning shox-shabbasi uchidan kesib siyraklantirish;
  
• 
  bog‘ qator orasini kuzda chuqur (40-45 sm) qilib shudgorlash;
  
• 
  daraxt atrofini yaxshilab chopiq qilib qo‘yish;
  
• 
  qishda yaxob suvi berish.
  

Nok shira biti - voyaga yetgani va lichinkalari nok kurtaklari, barglari, gullari va ingichka novdalarining shirasini so‘rib, daraxtlarni juda ham nimjon qilib qo‘yadi. Qattiq zararlangan barglar qorayib to‘kilib ketadi. Nok shira bitiga qarshi kurash olib borilmasa, iyul boshlaridayoq daraxtlar batamom bargini to‘kib yuboradi. Zararlangan daraxt novdalari qing‘ir-qiyshiq, mevasi qattiq, bemaza bo‘lib, ko‘pincha shira bitining yopishqoq axlatiga belanadi. Shira biti voyaga yetganda nok daraxtlarining

shoxlarida va qisman tanasidagi po‘stloq ostida qishlaydi. Daraxt kurtak yozishdan sal oldin shira bitlari juftlashadi va tuxum qo‘ya