Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti texnologiya fakulteti

 
Qon biti 
Mashg‘ulotning maqsadi: 
talabalarda mevali daraxtlar zararkunandalari 
tuzulishlari va ularga qarshi kurash tadbirlari haqida ko‘nikma shakllantirish.
Mashg‘ulot mazmuni:
Mevali daraxtlarning zararkunandalarining rivojlanish 
biologiyasi, morfologik tuzulishlari o‘rganish
 
Kerakli jihozlar: 
MBR-1 va MBS-1 mikroskoplar. 10-20 marta kattalashtirib 
ko‘rsatadigan stol va qo‘l lupalari, binokulyarlar, to‘g‘rilagich vannochkalari, Petri 
kosachalari, suvli tomizgichlar, pinsetlar, to‘g‘rilagich qaychi va ignalar, 
entomologik to‘g‘nag‘ichlar, buyum oynasi, qoplag‘ich va soat oynalari, 
hashorotlarning imagosini - umumiy gavda tuzilishi va tana bo‘laklarini ifodalovchi 
tablitsalar, slaydlar, tayyor preparatlar va fotosuratlar. 
Kemiruvchi zararkunandalari 
Olma qurti-
Tur- Olma qurti – Carpocapsa pomonella. L. 
Oila- Tortricidae. 
Turkum- tangacha qanotlilar- Lepidoptera. 
Urug‘li 
meva 
daraxtlarining- 
olma, 
nok 
va 
behining 
asosiy 
zararkunandasi. Olma va nok hosilining taxminan 50 foiziga olma qurti zarar 
yetkazadi (Nevskiy). Har yili olma qurtining zararlashidan mevalarning 
tugunchalari va g‘o‘r mevalarning anchagina qismi to‘kilib ketadi. Olma qurti 
tushgan mevalar ko‘pincha irib ketadi va ularni saqlab bo‘lmaydi. 
K a p a l a g i n i n g kattaligi qanotlarini yozganda 1,5-2 
sm 
keladi; oldingi 
qanotlari kul rang bo‘lib, asosiy qismi va uchi qoramtir. Orqa qanotlari och 
qo‘ng‘ir tusli. Qanotlarining tashqi chekkasida kalta, qoramtir popugi bo‘ladi. 
G‘u mbagi 10-12
mm 
uzunlikda, jigar rang, qornining 2-7-segmentlarida, orqa 
tomonida ikki qatordan tikanlari ko‘rinadi. V o y a g a etgan q u r t n i n g uzunligi 
18 
mm
ga yetadi; usti pushti, pasti oq yoki sarg‘ish; yosh qurt oq bo‘ladi. Qurt 
tanasida tukli mayda och kul rang dog‘chalar bor. Qurtning boshi va ensa usti 
och qo‘ng‘ir yoki qizg‘ish tusda bo‘ladi. T u x u m i odatda 1,5 
mm, 
yumaloq, 
yassilangan, oqimtir bo‘ladi. Olma qurti pilla ichida g`umbakka tayyorlangan 
qurtlik bosqichida qishlaydi. 
Ko’klamda harorat 9C
0
dan past bo’lmaganda g`umbakka aylanadi va olma 
gullaganda uchib chiqadi. Urg`ochisi barg va meva tugunchalariga tuxum qo’yadi. 
Urg`ochisi 50 ta tuxum qo’yadi. Bitta qurt 2-3 ta g`o’ra mevaga zarar etkazadi. 
Qurti mevani et qismi bilan oziqlanadi. Bir yilda uch marta avlod beradi. 

---

~ 54 ~