Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

«Truba ichida truba» tipidagi issiqlik almashinish qurilmalar
. «Truba 
ichida truba» tipidagi issiq almashinish qurilmalarini montaj qilish usullari 
ularning konstruktiv bezatilishi va komponovka sxemasiga bog‘liqdir. Issiqlik 
almashinish qurilmalari bir oqimli va kо‘p oqimliga bо‘linadi. О‘z navbatida 
bir oqimli issiqlik almashinish qurilmalar qattiq konstruksiyali issiqlik 
almashinish qurilmalari va temperatura deformatsiyalarini kompensatsiyalovchi 
issiqlik almashinish qurilmalariga bо‘linadi. Bir oqimli issiqlik almashinish 
qurilmalarini alohida bloklarda maxsus metallokonstruksiyalarida montaj 
qilinadi. Ular poydevorga mahkamlangan bо‘ladi. Tashishga qulay 
metallokonstruksiyali bloklarni yig‘ish tayyorlovchi zavodda amalga oshiriladi. 
Montaj maydonchalarida ularni maksimal yiriklashtiriladi. 
Payvand va flanets birikmalarida nozichlik mavjudligini, shuningdek, 
trubalar nuqsonlari alohida issiqlik almashinish qurilmalari ichki va tashqi 
trubalarini bosim bilan tekshirish orqali aniqlanadi. Issiqlik almashinish 
qurilmaining ichki zmeyevikida suyuqlik tomchilarini sizilganda, temperatura 
deformatsiyalari konpensatsiyasiga bog‘liq bо‘lmagan holda kalach qopqoqni 
ajratib olinadi. Bu qopqoqqa ikkita ichki trubalarni biriktiruvchi qо‘shaloq juft 
joylashgan. Kо‘pincha suyuqlik о‘tib ketishi, aynan shu birikmalarda 
aniqlanadi, bu birikmalar rezbalarda ham, xuddi flanetsdagi kabi bajariladi. 
«Trubu ichida truba» tipidagi issiqlik almashinish qurilmalarining ichki va 
tashqi 
trubalari 
oson 
yuviladi. 
Qurilmalarni 
qismlarga 
ajratilgan 
konstruksiyalarida mexanik tozalash ham qiyinchilik tug‘dirmaydi. Ichki 
trubalarni mexanik tozalashni osonlashtirish uchun kо‘pincha, ularni qо‘shaloq 
juftlar bilan payvandlab emas, flanetslarda biriktiriladi. 
Bir oqimga nisbatan katta ixchamligi bilan ajralib turadigan, kо‘p oqimli 
issiqlik almashinish qurilmalari, tayyorlovchi zavoddan butkul yig‘ilgan 
holatda yo о‘rnatish ramalari bilan birga, yoki bir necha seksiyalar bо‘yicha 
kompanovka qilinib keltiriladi (qurilgan issiqlik almashinish qurilma). 
Kо‘p oqimli issiqlik almashinish qurilmalari nuqsonlarini bosim bilan 
tekshirish orqali aniqlash oson. Avval trubalar ichki bо‘shliqlarini bosim bilan 
tekshiriladi. Agar bunda bosim bilan tekshiruvchi suyuqlik trubalararo 
bо‘shliqda paydo bо‘lsa, qopqoq ochiladi va ichki trubalarning birikmalarining 
uchlari yalang‘ochlanadi. Trubalar uchlarining panjaraga birikishida, 
shuningdek, qо‘shaloq juft tutashuvi uchastkalarida ham uzatishlar bо‘lishi 
mumkin. Ichki trubalarni qismlarga ajratishda va yig‘ishda truba panjarasidagi 

---

103 
konussimon uyalar yuzalarining holati va trubalar uchliklaridagi sferalar 
alohida e’tibor bilan kuzatishlishi zarur. Ularni mexanik zarbalardan va 
karroziyadan himoyalash kerak. Kо‘pincha, truba va truba uchligi orasidagi 
tutashuvda payvand choklari yemiriladi. Tashqi truba birikmalaridagi nuqson 
odatda ekspluatatsiya vaqtida yuzaga chiqadi. Bunday nuqsonlarni aniqlash 
uchun ta’mirlash va montaj vaqtida trubolararo bо‘shliqni bosim bilan 
tekshirishga yuboriladi. Nozik teshik og‘zini yumaloqlash bilan bajarilgan 
birikmalarni qо‘shimcha teshik og‘izlari yumaloqlanadi yoki payvandlanadi.