Qarshi kurashning

Nigeriya 
islom diniga e’tiqod qiluvchilar 
soni bo‘yichabirinchi o'rinda turadi.
Nigeriyada 200 dan ortiq etnik guruh va millatlar istiqomat qiladi. 
Nigeriya aholisini asosan sunniylik yo‘nalishida e ’tiqod qiladigan 
musulmonlar, xristianlar va mahalliy an ’anaviy dinlarga e ’tiqod qiluv­
chilar kabi uchta katta konfessional guruhga bo‘Hsh mumkin.
Separatizm muammolarini bartaraf etish maqsadida mamlakat 19 ta 
shtatga bolingan bo‘Isa-da, diniy va etnik ixtiloflar ham uchrab turadi. 
Xususan, o ‘tgan asrning 80-yillarida shariat sudlarini amalga kiritish 
masalasida mamlakatda musulmonlar va xristianlar o ‘rtasida katta 
I
tortishuvlar bo‘lib o ‘tgan.
Aholining 80 foizini musulmonlar tashkil qiladigan Senegalda ham 
islomning jamiyat hayotidagi o ‘rni sezilarli darajada kuchlidir.
! 
Islom dini Senegalga XI asrda kirib kela boshlagan. Germaniyalik 
olim Gerbert G oldning yozishicha, «Senegal reformatori Sengor ko‘p 
sonli q ab ilalarn i, u chta din — islom , xristianlik va an im izm -
* marabutlarni, qashshoqlik va dabdabali hayot tarzini afrika ritmi bilan 
mustahkamlashga urindi».
M arabutlar eng boy tabaqa va o ‘ta dindorlar rahnamolari bo‘lib, 
m amlakatning eng hosildor yerlarini egallab olgan edilar. M arabutlar 
mamlakat ichki siyosiy hayotida muhim o ‘rin tutganlar. Ular rasmiy 
hukumat ruxsatisiz, Afrikadagi ko‘ pgina musulmon jamoalari bilan aloqa 
o'rnatganlar.
M arabutlarni mamlakatdagi nufuzi va musulmon aholiga ta’sirini 
hisobga olib, Senegal arboblari o‘zaro siyosiy kurashlarida ular yordamiga 
tayanganlar. Senegal hukumati o‘z siyosatida dunyoviylik tamoyili haqida 
; gapirsa-da, amalda marabutlar orasida mutanosiblikni qidiradi. 0 ‘tgan
• asrning oxirlariga kelib Oyatullo Humayniy g‘oyalari kuchayib ketdi.
M usulm onlar aholining ko‘pchiligini tashkil qiladigan davlatlar- 
dan yana biri — 
Uganda 
hisoblanadi. Ushbu mamlakat siyosiy hayotida 
ham din muhim mavqe egallaydi. Ugandaning etnik tarkibi juda murakkab. 
Mamlakatning markaziy va janubiy mintaqalarini ko‘p sonli etnik guruh 
va millatlar tashkil etadi. Ularning ichida eng kattasi «baganda» xalqi 
bo'lib, umumiy aholining 18 foizini tashkil qiladi. Shimolda lango, 
agoli, karamadjo va boshqa etnik guruhlar istiqomat qiladi.
1972-yildan boshlab, Ugandada mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy va 
ijtimoiy-siyosiy hayotini islomlashtirish rejasi tufayli, islomning nufuzi 
orta boshladi. Bugungi kunda bu jarayon «etnik tozalashlar» bilan bir 
qatorda kechayotgani mamlakatni og'ir ahvolga solib qo‘yayotganini 
ta ’kidlash zarur.