Qarshi kurashning

barqarorlikni ta ’m in lash , fuqarolarda m afkuraviy im m u n itetn i kam ol to p -
tirishdagi o ‘rni va aham iyati k o ‘rsatilgan.
K itob keng kitobxonlar om m asiga m o'ljallangan.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi
Din ishlari bo ‘yicha qo ‘mita tavsiya etgan
© «T oshkent islom universiteti»
n ashriyot-m atbaa birlashm asi, 2005.

---

К I R I SH
Xalqlarimizning tabiatiga mutlaqo yot bo ‘Igan siyosiy, diniy
ekstremizm, aqidaparastlik va boshqa yovuz oqimlarning min­
taqa mi zga kirib kelishi va tarqalishi tinchlik va osoyishtalikka,
farzandlarimizning kelajagiga katta x a v f tug ‘dirishini odamlar
ongiga chuqur singdirib borish kerak. Xalqlarimiz tafakkurida
yuksak axloqiy та ’naviy qadriyatlarni qaror toptirish va mus-
tahkamlash orqali ularni yovuz kuchlarga qarshi kurashga
safarbar etish zarur.
Islom Karimov
D in kishilarni ham isha yaxshilikka, ezgu ishlarga chorlagan. 
Jum ladan, ota-bobolarim izning muqaddas e’tiqodi bo‘lgan islom dini 
ham yuksak insoniy fazilatlarning shakllanishiga xizmat qilgan. U 
tufayli xaJqimiz m ing yillar m obaynida boy m a ’naviyati va m erosi, 
o ‘zligini om on saqlab keldi. Shu nuqtayi nazard an qaraganda, 
odamlarning e’tiqodi va diniy hissiyotlaridan foydalanib, ekstremistlar 
va terrorchilar tom onidan islom bayrog‘i ostida sodir etilayotgan 
jinoyatlar ularning asl qiyofasini nam oyon etm oqda deyish mumkin. 
Ayni paytda, bunday jarayonlar kishilarni doimiy ogoh bo‘lishga, 
haqiqiy diniy qadriyatlarni ularning soxta va g‘arazli talqinlaridan 
farqlashga yordam beradigan bilimlarni egallashga undaydi.
Shundan kelib chiqib, kitobda o'zaro uzviy bog‘liq bir qator 
masalalarni tizimli yoritishga alohida e ’tibor berildi. Xususan, dinning 
e ’tiqodning o'ziga xos ko‘rinishi sifatidagi asl mohiyati haqida bilimga 
ega bolish turli soxta g‘oya va da’vatlardan saqlanishga yordam berishi 
shubhasiz.
Din va davlat m unosabatlari ham m a vaqt dolzarb b o ‘lib kelgan. 
Turli davrlarda xilm a-xil m azm un va shakl kasb etgan bunday 
m un o sab atiar m ustaqil 0 ‘zbekiston sharo itid a vijdon erkinligi 
konstitutsiyaviy asosda to ‘la-to ‘kis ta ’m inlangani, diniy tashkilotlar 
faoliyati uchun tegishli sh art-sh aro itlar yaratilganida nam oyon 
bo ‘lmoqda. M azkur sohaga oid qonunlarni buzganiik uchun huquqiy 
javobgarlik belgilangani ham bu munosabatlarriing asl m ohiyatini 
ko‘rsatadi, deyish mumkin.
Islomdagi asosiy oqimlar, fiqhiy mazhablar, aqidaviy ta ’limotlar 
haqida m a’lumotga ega bo‘lish ham bugungi jarayonlarning mohiyati, 
diniy ekstremizmning g‘oyaviy ildizlarini chuqurroq anglashga xizmat 
qiladi. Buyuk ajdodlarimizning islom ilmlari va madaniyati rivojidagi 
yuksak o ‘rnini anglab yetish esa bunday g‘oya va harakatlarning 
xalqimizning bunyodkorlik va bag‘rikenglik an ’analariga mutlaqo zid 
ekanini tushunishga ko'maklashadi. Bu, o ‘z navbatida, zamonaviy
3

---

musulmon olamiga xos xususiyatlar, islomning G'arb dunyosida tarqalishi 
barobarida «islamofobiya» namoyon bo‘lishining sabablari haqida m u- 
lohaza yuritishga undaydi.
Kitobda diniy mutaassiblikning jah o n hamjamiyati, jum ladan, 
m usulm on dunyosi uchun tug‘dirayotgan tahdidlari ham yirik diniy 
ekstremistik tashkilotlar faoliyati misolida ko‘rsatib berilgan. Global 
muammoga aylangan diniy ekstremizm va terrorizmni barcha sog‘lom 
kuchlar birgalikda harakat qilibgina yenga olishi mumkin. Shundan kelib 
chiqib, bu borada BM T va boshqa xalqaro tashkilotlar olib borayotgan 
ishlar haqida ham batafsil fikr yuritilgan.
Shuningdek, mintaqamizda diniy ekstremizm va terrorizmning 
namoyon bo‘lishining o‘ziga xos xususiyatlari, yoshlar va xotin-qizlarning 
bunday kuchlarning asosiy nishoniga aylanishi sabablari, g‘araz 
maqsadlarda buzib talqin qilayotgan «xalifalik», «shahidlik» kabi islomiy 
tushunchalarning asl mazmuni tahlil qilingan va «jaholatga qarshi 
m a’rifat» g‘oyasining mohiyati ochib berilgan.
Insoniyat taqdiriga daxldor b o ig an diniy ekstremizm va terrorizm ­
ning oldini olish va unga qarshi kurashda 0 ‘zbekistonning o ‘rni e ’ti- 
modli ekanini xalqaro siyosatchilar va nufuzli mutaxassislar ham ochiq 
e ’tirof etishmoqda. 0 ‘zbekistonning bu boradagi qat’iy siyosati, M ar­
kaziy Osiyoda xavfsizlik va barqarorlikni ta ’minlashdagi o ‘rni haqida 
ham atroflicha mulohaza yuritilgan. Ijtimoiy barqarorlik va taraqqiyotni 
ta ’minlashda yurtimizda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohot- 
lar, din sohasidagi ilmiy asoslangan siyosatning ahamiyati, fuqarolar- 
da mutaassib g‘oyalarga qarshi mafkuraviy immunitetni shakllantirish- 
ning dolzarb vazifalariga diqqat qaratilgan.
Kitobda ko‘tarilgan masalalar shubhasiz murakkab va serqirra 
mazmunga ega. Bir tadqiqot doirasida ularning barcha jihatlarini qamrab 
olish, to ‘liq yoritib berish nihoyatda qiyin, to‘g‘rirog‘i mumkin emas. 
Shunday bo‘lsa-da, bayon etilgan fikrlar ularni ozm i-ko‘pmi tushunib 
olishga yordam beradi deb o ‘ylaymiz.
Z .H usniddinov, A.Abduvohidov, A .H asanov, Z.M unavvarov, 
A.Ochildiyev, U .G ‘afurov, Sh.Ismoilov, Sh.Yovqochev, B.Karimov,
O.Yunusova, A.Azimov, O'.Hasanboyev, E.Ibragimov, D.Rahimjonov,
H.Yo‘ldoshxo‘jayevdan iborat mualliflar guruhi tomonidan tayyorlangan 
mazkur kitob o ‘quvchilarda qiziqish uyg'otishiga, dinlar, xususan, 
islom ning insonparvarlik m ohiyati ham da diniy ekstrem izm va 
terrorizmning g‘ayriinsoniy jihatlarini teranroq va chuqurroq anglashga 
xizmat qiladi, deb umid bildiramiz.