Qarshi Davlat Universiteti Tabiatshunoslik va Geografiya fakulteti Geografiya yo`nalishi

 
 

---

28 
XULOSA 
Men kurs ishimning xulosa qismida quyidagi fikrlarimni bayon etmoqchiman. 
Mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan so’ng bir qancha qonunlar qabul qilindi. Ana 
shunday qonunlardan biri “Ta’lim to’grisida”gi qonundir. Bu qonunng asosiy maqsadi: 
ta’lim sohasini tubdan isloh qilish, o’tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlardan to’la 
xalos etishdan iboratdir.
1. Rivojlanayotgan davlatlar darajasida yuksak ma’naviy va ahloqiy talablarga 
javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlashning milliy tizimini yaratish.
2. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va ta’lim to’g’risidagi qonundan kelib chiqib, 
geografiya bilimlarini o’zlashtirishda yuqori darajadagi natijalarga erishish va jahon 
andozasiga mos usullardan foydalanish.
3. Yoshlarni komil inson qilib tarbiyalashda milliy qadriyatlarimiz, urf-
odatlarimiz an’analarimizga hurmat ruhida tarbiyalash.
Demak, geografiya ta’limida yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanib ob-havo va 
iqlim mavzusini o’tish noan’anaviy darslarni tashkil etish o’quvchilarga geografiya 
fanini yaxshi o’zlashtirishga yordam beradi. Geografiya ta’limida yangi pedagogik 
texnologiyalardan foydalanib darslarni tashkil etish, o’z mohiyatiga ko’ra sub’ektiv 
xususiyatga ega. Har bir pedagog ta’lim va tarbiya jarayonini o’z imkoniyati, kasbiy 
mahoratidan kelib chiqib, ijodiy tashkil etishi lozim Iqlim haqidagi tushuncha va 
joyning iqlimini va boshqa joylarning iqlimlari bilan taqqoslash misolida hosil qiladi. 
O‘qituvchi bu maqsadda darslarga tayanar ekan, tipik ob-havoning mavsumlar 
bo‘yicha tasvirini va joyi iqlimining tacvirini yozadi. Bunda o‘qituvchi bir necha yil
davomidagi o‘z kuzatishlari hamda shu joydagi meteorologiya stansiyasi 
ma’lumotlaridan va adabiyotlaridan foydalanadi. Iqlimni o‘zgarishiga bag‘ishlangan 
darslar suhbati metodi bilan o‘qitiladi. O‘qituvchi dastavval o‘quvchilarga o‘z joyining 
ob-havo xususiyatlarini yilning turli fasllari bo‘yicha ta’riflab berishini taklif etadi. 
So‘ngra bir qancha yillik ob-havo xusussiyatlarini yil fasllariga tahrirlanadi. 
Masalan: iqlimning dengiz va okeanlarnnig uzoq-yaqinligiga bog‘liq ekanligini 
o‘rgatish uchun mashqlarni taklif etadi. Masalan bir xil geograf kenglikda, lekin 
dengizlardan turlicha masofada bo‘lgan 2-3 joyda kartadan ko‘rsatiladi. O‘qituvchi bu 

---

29 
joylarning iqlimi to‘g‘risida ba’zi bir ma’lumotlar keltiradi va o‘qituvchilar bu 
joylarning iqlimi bir-birilaridan nima uchun farq qilishini tushuntirib berishini taklif 
etadi. Tushuntirish vaqtida quruqlik bilan turlicha isishi bilan o‘qituvchilarga ma’lum 
bo‘lgan faktni keltirib, dengizdan uzoq bo‘lgan va dengizga yaqin joylashgan turli 
joylari va ularning farq qilish to‘g‘risida xulosa chiqaradi va turishiga jalb qiladi.
Shunday qilib o‘quvchilar iqlim, ob-havoning shu joyda har yili takrorlanib 
turadigan oddiy holati ekanligiga tushunib oladilar. Iqlim tushunchasini aniqlab olish 
uchun o‘z joyining iqlimi O‘zbekistondagi viloyatlarning yoki boshqa mamlakatlarning 
iqlimi bilan taqqoslanadi. Shunday qilib dunyodagi turli joylarning farq qilishi 
ko‘rsatiladi. 
Boshqa omillarning iqlimga ta’siri ham xuddi shu yo‘l bilan tushuntiriladi. 
Iqlimni o‘rganish o‘z joyining iqlim xususiyatlarini ko‘rib chiqish va bu iqlimning 
shunday bo‘lishiga qanday sabablar ta’sir etishini tushuntirish bilan tugaydi. 
Mavzuni o‘rganishni meteorologiya yoki geografiya maydonchasiga kuzatish olib 
borish bilan tugallash maqsadga muvofiqdir. Sayohat vaqtida barcha o‘quvchilar 
stansiyaning ishi bilan tanishdilar. Shu bilan birga har bir guruhga quyidagicha 
topshiriqlar beriladi;ob-havo elementlaridan birini kuzatish , shu joy uchun xos 
bo‘lgan tegishli iqlim ko‘rsatkichlarini bilib olish Bunday topshiriqlardan birini misol 
qilib keltiramiz. namlik va yog‘in sochinning kuzatilishi bilan tanishing. Havodagi 
yog‘in-sochinning kuzatilish bilan tanishing qilib aniqlanishini va bu sabablar qanday 
tuzilganligini o‘z joyimizda bir yilda yog‘adigan yog‘inlarning umumiy miqdorini va
ularning oylar bo‘yicha qanday taqsimlanishini bilib oling. 
Kuzatish natijalarini yakunlash darsida har bir guruh o‘z ishi to‘g‘risida hisob 
beradi va o‘z oldiga qo’yilgan savollarga javob qaytaradi. Ana shu yo‘l bilan mavzu 
yuzasidan egallangan BKMlari takrorlanadi hamda mustahkamlanadi va ayni vaqtda 
mahalliy iqlimning xususiyatlarini ta’riflay oladilar. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, bitiruv malakaviy ishida gaeografiya 
ta’limida ob-havo va iqlim mavzusini o’tishda noan’anaviy darslarni tashkil etish 
o’quvchilarni geografiya faniga bo’lgan qiziqishini oshiradi.