Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

4.4. Elementlar oksidlanish darajasining o‘zgarishisiz sodir bo‘ladigan reaksiyalar. Reaksiyalarning bir tomonlama borish shartlari. Gidroliz.

Barcha kimyoviy reaksiyalarni ikkiga bo‘lish mumkin. Birinchi xil reaksiyalarda jarayonda ishtirok etayotgan moddalar tarkibidagi elementlarning oksidlanish darajasi o‘zgarmay qoladi. Masalan, neytrallanish reaksiyasi, almashishish, ba’zi parchalanish va birikish reaksiyalarini olish mumkin:

Cho‘kma tushishi bilan boradigan reaksiyalarda, kation va anion birlashib suvda erimaydigan moddani hosil qilgan bo‘lsa, neytrallanish reaksiyalarida, protonning bir reagentdan ikkinchisiga ko‘chishi kuzatiladi.

Ikkinchi xil reaksiyalarda bir yoki bir necha elementlarning oksidlanish darajasi o‘zgaradi.

Tuzlarning suvdagi eritmalari turli pH kattaliklariga ega. Bunda agar muhit kislotali bo’lsa (pH < 7), ishqoriy bo’lsa (pH > 7), neytral bo’lsa (pH = 7) teng bo’ladi. Gidroliz natijasini tuz kation va anionlarini suv molekulalari bilan o’zaro kimyoviy almashinishi deb tushinish mumkin. Bunday o’zaro ta’sirlashuv natijasida kam ionlarga ajraladigan birikmalar (kuchsiz elektrolit) hosil bo’ladi. Bir tuzning suvli eritmasida ozod H⁺ yoki OH¯ ionlar hosil bo’ladi va eritma kislotali va ishqoriy bo’ladi.

4.5. Elementlar oksidlanish darajasining o‘zgarishi bilan sodir bo‘ladigan reaksiyalar. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari. Oksidlanish-qaytarilish reaksiya tenglamalarini tuzish. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining yo‘nalishi. Elektr tokining kimyoviy manbalari.