Davlat boshqaruvi boʻyicha oʻqitish – bu menejer malakasining muhim tarkibiy qismi boʻlib, uning darajasini aniq belgilab beradi.
Kadrlar zahirasiga nomzodlarni tayyorlash shaklini tanlash ularning maxsus ma’lumot va malaka darajasiga, ish stajiga, hozirgi vaqtda oʻqishga, shuningdek davlat tashkiloti, davlat boshqaruvi, sohaning oʻquv va moddiy-texnika bazasini tegishli shaklda va kasbiy yoʻnalishda oʻqishni tashkil qilish imkoniyatiga bogʻliq.
Oʻqitish uchun quyidagi usullardan foydalanish mumkin:
tashkilotning birinchi rahbari boshchiligida individual mashgʻulotlar olib borish;
boshqa davlat tashkilotlarida amaliyot oʻtash;
rejalashtirilgan lavozim yoʻriqnomasi boʻyicha tegishli malaka oshirish kurslarida oʻqish.
Kadrlar zahirasini tayyorlash uchun uch turdagi dasturlar ishlab chiqilgan va ma’muriyat tomonidan tasdiqlangan:
umumiy dastur nazariy mashgʻulotlarni oʻz ichiga oladi – fanni va ishlab chiqarishni boshqarishning ayrim masalalari boʻyicha bilimlarni yangilash va toʻldirish;
zahiraga olingan davlat sektori nomzodlarining oldingi (asosiy) tayyorgarligi bilan bogʻliq bilimlarini oshirish;
ishlab chiqarishni boshqarish samaradorligini oshirish uchun zarur boʻlgan maxsus fanlarni oʻqitish.
Bu yoʻnalishda barcha zahiradagilar uchun umumiy menejerlik oʻquv dasturini tuzish, davlat tashkilotining har qanday boshqaruv pozitsiyasi uchun muhim boʻlgan universal boshqaruv vakolatlarini rivojlantirishga yoʻnaltirilgan treninglar, seminarlar, master-klasslar va boshqalar haqida gap boradi.
Qoida tariqasida, umumiy oʻquv dasturi bir yilga moʻljallangan boʻlib, ichki oʻquv markazi (ichki murabbiylar tomonidan) yoki tashqi oʻquv davlat tashkilotlari ishtirokida (yoki ikkalasini birlashtirgan holda) amalga oshiriladi. Maxsus dasturda jami kadrlar zahirasini mutaxassislik boʻyicha ajratish koʻzda tutilgan. Nazariya va amaliyotni uygʻunlashtirishga tayyorgarlik quyidagi yoʻnalishlarda amalga oshiriladi: zamonaviy bilimlar va texnologiyalar boʻyicha maxsus kurs, mutaxassisliklar boʻyicha aniq ishlab chiqarish muammolarini hal qilish kursi.
Kadrlar zahirasiga olingan har bir mutaxassisning shaxsiy dasturi quyidagi yoʻnalishlar boʻyicha bilim va koʻnikmalar darajasini oshirish yuzasidan ilgʻor mahalliy va xorijiy davlat tashkilotlarida ishlab chiqarish amaliyoti, zahira lavozimlarida amaliyot oʻtash kabi aniq vazifalarni oʻz ichiga oladi. Shaxsiy rivojlanish rejasining maqsadi xodimning individual xususiyatlarini, kuchli va zaif tomonlarini hisobga olgan holda, rezistent maqsadli lavozim talablariga tayyorlashni ta’minlashdan iborat.
Maqsadli lavozimda muvaffaqiyatli ishlash uchun zarur boʻlgan kasbiy va ishbilarmonlik fazilatlarini rivojlantirishning turli usullarini oʻzida mujassam etgan har bir rezistent uchun individual rivojlanish rejasi odatda bir yilga tuziladi.
Davlat tashkiloti faoliyati rivojlanishining asosiy usullari sifatida quyidagilarni koʻrsatish mumkin:
ish joyidagi rivojlanish – asosiy ishlab chiqarish faoliyatida uzilishlarsiz yangi tajriba toʻplash;
topshiriqlarni ishlab chiqish – xodimning boshqaruv vakolatlarini rivojlantirishga qaratilgan ish vazifalarini hal qilish;
rivojlanish loyihalarida ishtirok etish – ishlab chiqarish maqsadlariga erishish va zahiradagilarning boshqaruv salohiyatini rivojlantirish uchun zahiraga olinganlar va boshqa davlat xizmatchilari orasidan loyiha jamoalarini shakllantirish;
vaqtinchalik almashtirish – tashkilotda yuqori darajadagi rahbar (menejer) vazifasini vaqtincha bajarishda yangi boshqaruv tajribasini toʻplash;
boshqalarning tajribasidan oʻrganish (murabbiy bilan ishlash) – tajribali hamkasbdan yoki hamkorlikdagi yetakchidan kerakli tajribani olish va boshqalar.
Davlat boshqaruvida muntazam ravishda kadrlar malakasini oshirish tizimi uchun belgilangan oʻquv turlariga qoʻshimcha ravishda, yetakchi davlat sektorida kadrlar zahirasini tayyorlash uchun qoʻshimcha shakllar qoʻllaniladi: ilmiy darajaga ega boʻlish uchun oliy ta’limdan keyingi ta’lim instituti (stajyor-izlanuvchilik, tayanch doktorantura, doktorantura, mustaqil izlanuvchilik, erkin izlanuvchilik)da oʻqish; nazariy seminarlarni tashkil etish; zahiraga olingan davlat xizmatchilarini malaka oshirish tizimiga jalb etish; zamonaviy bilimlar va texnologiyalarni oʻrgatuvchi qisqa muddatli oʻquv markazlarida oʻqish va boshqalar. Davlat sektorida kadrlar zahirasini shakllantirish va tayyorlash boʻyicha ishlarning yakunlanishi bu xodimning tegishli lavozimga koʻtarilishidir.
