Qarshi davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi davlat boshqaruvida inson resurslari

Jamiyatning siyosiy tizimi — davlat sifatida tashkil topgan jamiyatning muayyan siyosiy vazifalarni amalga oshiruvchi ijtimoiy muassasalari majmui. Davlat, partiyalar, kasaba uyushmalari, diniy tashkilotlar, shuningdek, siyosiy maqsadlarni koʻzlovchi barcha tashkilot va harakatlarni oʻz ichiga oladi.
Jamiyatning siyosiy tizimining bosh boʻgʻini davlatdir. Davlat jamiyatning ijtimoiy muassasalari huquqlari va qonuniy manfaatlariga rioya etilishini taʼminlaydi, ularga ijtimoiy hayotda ishtirok etish uchun teng huquqiy imkoniyatlar yaratadi.
Siyosiy tizim — davlat ichki tuzilishi jihatlarining oʻzaro aloqalari va taʼsirining eng muhim, doimiy xususiyatlarini ifodalovchi ijtimoiy-siyosiy munosabatlar tizimi ham boʻlib, siyosiy hokimiyatni, umuman davlat muassasalari tizimini va ularning asosiy tashkiliy shakllarini belgilab beradi. Siyosiy tizim har bir mamlakatning mavjud shart-sharoitlari bagʻrida shakllanadi, odatda, mamlakat konstitutsiyasida va boshqa qonun hujjatlarida mustahkamlab qoʻyiladi. Jamiyat demokratlasha borgan sari siyosiy tizimning xilma-xil koʻrinishlari oʻz faoliyatini namoyon eta boradi. Xalqning keng qatlami va turli yosh, kasb hamda soha vakillarining bu tizimda ishtirok etish imkoniyati kuchayadi.

Siyosiy tizimning tarkibiy tuzilishi va funksiyalari
Jamiyat siyosiy tizimining ichki tuzilishi (strukturasi)ni toʻgʻri tavsiflash uchun unga kiruvchi qismlarni aniqlab olish me- zonlarini qat’iy belgilash lozim. Bundagi asosiy talab sistemaga kiruvchi qismlarning ichki batartibligi (tashkiliy mezon) va faoliyatining siyosiy yoʻnaltirilganligi (siyosiy mezon) hisobla- nadi. Ushbu talab (mezon)lar siyosiy tashkilotning ijtimoiy vazifasi, maqsadi, funksiyalari, faoliyatining asosiy sohalari, faoliyat yuritish va tashkiliy prinsiplarini aks ettiruvchi nizom, dastur, ustavlarda normativ tarzda rasmiylashadi.
Faoliyatning siyosiy yoʻnaltirilganligini aks ettiruvchi mezon siyosiy sistemaning u yoki bu instituti uchun quyidagicha ahamiyat kasb etadi:
birinchidan, muayyan ijtimoiy birlikning, sinf yoki guruhning siyosiy manfaatlarini ifodalashga qodir boʻlish; 
ikkinchidan, siyosiy hayot va siyosiy munosabatlarning ishtirokchisi boʻlish; 
uchinchidan, davlat hokimiyatiga bevosita yoki bilvosita aloqador boʻlish – hokimiyatga egalik qilish, uni shakllantirish yoki undan foydalanish, davlat organlari bilan hamkorlik qilish yoki ularga muxolifatda boʻlish shakllaridan birontasining mavjud boʻlishi;
toʻrtinchidan, oʻz faoliyatida mamlakat siyosiy hayotida qaror topgan siyosiy norma yoki qoidalarni qoʻllash¹.
Mazkur mezonlarga rioya etgan holda siyosiy sistema subyektlari tanlab olinadigan boʻlsa, ular qatoriga davlat, barcha siyosiy partiyalar va ba’zi jamoat birlashmalari (ijtimoiy harakatlar) kiritilishi mumkin. Eng asosiy talab ularning siyosatga daxldorligi, siyosiy manfaat va maqsadlarni koʻzlashi hamda ularga erishish yoʻlida harakatlana olishidir.
Siyosiy va huquqiy adabiyotlarda siyosiy tizimning tarkibiy tuzilishini tashkil etuvchi elementlar siyosiy hokimiyatni shakllantirish va amalga oshirishdagi oʻrniga qarab quyidagi qismlardan iborat, deb e’tirof etiladi: