Qarshi davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi davlat boshqaruvida inson resurslari

Kasb ta’limni ish joyida va ish joyidan tashqarida oʻrgatish usullari. Kasbiy ta’lim usullari. Globallashuv sharoitida mahalliy va xorijiy kasbiy ta’lim amaliyotida keng koʻlamli uslublar, metodikalar, jarayonlar, treninglar, kasbga oʻqitish shakllari, xodimlarning malakasini oshirish va kasbiy qayta tayyorlash, zamonaviy kasblarni, yangi bilim va texnologiyalarni oʻzlashtirish, yangi texnika va jihozlar, dasturiy ta’minot va boshqalar ishlab chiqilgan.
Oʻqitish usullari an’anaviy ravishda uch guruhga boʻlinadi:
1. Ish joyida oʻqitish usullari (ishda, ya’ni mashgʻulotlar kechqurun boʻlib oʻtadi): taqdimot (namoyish); murabbiylik; kuratorlik nazorati; ishchi aylanishlar (ish oʻrni aylanishi, mehnat aylanishi).
2. Ish joyida yoki undan tashqarida oʻqitish usullari (ishdan qisman ajralgan holda, ya’ni xodim ish joyida emas, lekin haftada uch kundan ortiq boʻlmagan yoki ish kunining yarmida ish joyida boʻlgan):

• 
  faol oʻqitish;
  
• 
  professional koʻrsatma (yoʻllanma);
  
• 
  mustaqil ish uchun topshiriq;
  
• 
  loyihani ishlab chiqish; yoʻnaltirilgan oʻqish;
  
• 
  kompyuter va axborot texnologiyalaridan foydalangan holda oʻqitish;
  
• 
  multimedia ta’limi.
  

3. Ish joyidan tashqarida oʻqitish usullari (xizmatdan ajralgan holda):

• 
  ma’ruza;
  
• 
  munozara;
  
• 
  aniq vaziyatlarni tahlil qilish;
  
• 
  rollar oʻyinlari, modellashtirish;
  
• 
  guruh vazifasi;
  
• 
  guruh dinamikasi;
  
• 
  oʻziga ishonchni oʻrgatish;
  
• 
  masofaviy ta’lim.
  

Ish joyida oʻqitish usullari. Ish joyida oʻqitish tizimi martaba rivojlanishiga yordam beradi. Kollejlar va oliy ta’lim muassasalaridagi fundamental kasbiy ta’lim va ish oʻrnidagi amaliyot ta’limi oʻrtasida farq mavjud boʻlib, bu farqni imkoniyat darajasida kamaytirish maqsadga muvofiqdir. Insonning mehnat jamoasida oʻrganish va moslashish qobiliyatini baholash natijalari asosida xodimlarni jalb qilish amaliyoti xarakterlidir. Ta’lim muassasasi bitiruvchisining bilimi, malakasi va ma’naviyati uning ishga qabul qilinganidan keyin ham muntazam ravishda baholanishi mumkin. Bu borada rivojlangan xorijiy mamlakatlar tajribasiga koʻra, Yaponiyaning ishga qabul qilish tizimi Amerika va Evropa amaliyotidan keskin farq qiladi, ya’ni qabul qilinayotgan ish tartibi, lavozim yoʻriqnomasi, ish haqi kabi omillar shartnomada qayd etiladi va da’vogar uni imzolagach, ishga yollanadi.
Kuratorlik (kurator – lotincha ishonchli vakil degan soʻzdan olingan) – bu ma’lum bir faoliyat turi yoki shaxslar guruhi (shaxs)ning oʻz kasbi boʻyicha rivojlanishiga koʻmaklashuvchi shaxslar tomonidan amalga oshiriladigan nazorat shakli.