Qarshi davlat universiteti a dabiyotshunoslik kafedrasi bibliografiyashunoslik

3. Axborot resurslarining elektron shakllari.
XX1 asr axborot asri. Keyingi paytda kutubxonalar, muzeylar, arxivlar, axborot markazlari fondiga turli xil kо‘rinishlarda, elektron baza, ma’lumotlar banki, CD-ROM va disketlarda, boshqa axborot tashuvchi materiallarda kо‘plab axborot olina boshlandi.
Ma’lumotlar bazasi- axborotni avtomatlashgan kо‘rinishda olishga, qayta ishlashga mо‘ljallangan mashinada о‘qish uchun moslashtirilgan va qо‘yilgan maqsadga xizmat qiluvchi ma’lumotlar yig‘indisi.
Ma’lumotlar banki- axborotni qidirish, saqlash, qayt ishlashga mо‘ljallangan bir necha ma’lumotlar bazasidan iborat avtomatlashgan axborot tizimi. Masalan, respublikamizning 84 kutubxonasi uchun bepul tarqatilgan EPSICO ma’lumotlar banki bilimning hamma sohalariga oid imliy jurnallardagi maqolalar tо‘plamidan iborat.
Amaliyotda turli xil ma’lumotlar bazasi qо‘llaniladi, ular:
Xujjatli-bunda bibliografik yozuvlar, axborot matni beriladi;
Bibliografik- faqat bibliografik tavsif yozuvlaridan iborat;
Referativ- bunda axborot bibliografik ma’lumotlar, referat va annotatsiya kо‘rinishida beriladi;
Tо‘la matnli –axborot xujjatning tо‘la matnini yoki ma’lum bir qismini yoritish bilan beriladi;
Tabiiy matnli- axborot jonli tabiiy tilda boshqa yozuvlar, parchalar bilan bog‘liq holda beriladi.
Birinchi darajali xujjatlar bazasi yoki faktografik –aynan olingan sohaga oid axborotlarning ma’lumotlar bazasi.
Ma’lumotlar bazasida eng muhim narsa maqsadli dasturiy ta’minot va doimiy yangilab borishdan iborat. Kitob palatalari davlat bibliografiyasining tо‘la ma’lumotlar banki yaratilmoqda. Unda adabiyotlar haqida tо‘la bibliografik axborot belgilangan qoidaga kо‘ra tо‘plab borilmoqda. Respublikamizda ham nashr etilayotgan adabiyotlarning hamma turlari, shakllari an’anaviy solnomalar kо‘rinishida elektron kо‘rinishda tayyorlanib bormoqda.
Kо‘pgina kutubxonalar esa adabiyotlarning tо‘la matnini yig‘ib, saqlash ishlarini boshladi, unda Davlat qonunlari, meyoriy xujjatlar, badiiy asarlar, maxsus adabiyotlar, oliy о‘quv yurti kutubxonalarida professor-о‘yituvchilarning ma’ruza matnlari, darsliklari, о‘quv qо‘llanmalarining matnlari, ilmiy maqolalari, ilmiy tо‘plam materiallari, avtoreferatlar, talabalarning bitiruv-malakaviy ishlari, predmetlar yuzasidan dasturlarning matnlarini tо‘plash ishlari olib borilmoqda.