Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

9 — 10 o ylikd an 1 y o sh g a c h a bo'/gan d a w .
Bu davrdagi 
t a rb iy an in g eng niuhim vazifasi nutqni o ‘stirishdir. Bolada yaqin 
kishilarning va boialarning ismini bir-biridan farq qilish malaka- 
sini hosil qilish, uni tev arak -atro fd ag i b a ’zi buyum lar, o ‘yinchoq, 
h a y v o n la r va eng oddiy h a ra k a t nom i bilan tanishtirish, bolaning 
passiv lug‘atini boyitish zarur. Bolani kattalarning unga aytgan 
va u n i n g u c h u n tu sh u n a rli b o 'lg a n iltimosini, n o m i aytilgan 
k i s h in i yok i b u y u m n i t o p i s h , m a 'l u m b ir h a r a k a t, a m a ln i 
bajarish kabi iltimoslarni ijro etishga o'rgatish lozim. N im a qilish, 
o ‘y in c h o q d a n qanday foydaianish kerakligini bolaga k o ‘rsatish, 
esiga solish kerak. Bola yoshiga toMganda uning 
mumkin 
emas de-

---

gan s o ‘z n ing m a'nosini tu s h u n is h ig a erishish va b u s o ‘zn i unga 
o ‘rgatish kerak. Bola bir y o s h g a t o i g a n d a
da d a
, 
b u v a , buvi, oyi,
opa, na nna , um m a, ku ku, m iyo v-m iyov, vov-vov
kabi 8 — 10 ta 
so ‘zni bem alo l ayta olishiga e rishish kerak.
Bu y o s h d a ( 9 — 10 o y l i k d a n I y o s h g a c h a ) n u t q n i rivoj- 
lantirish b o 'y ic h a vazifalarni bajarish u c h u n b o la n i parvarish 
qilish vaqtlaridan unum li foy d alan ish kerak. Bu y o sh g a kelib 
bola hayoti an ch a m urak k ab lash ad i: ovqatlanish tarkibiga turli 
xildagi oziq-ovqatlar kiritiladi, kiyim -kechaklarnin g yangi tur- 
laridan foydalaniladi, m ad an iy -g ig iy en ik odatlar shakilantiriladi. 
Eng m u h im i shundaki, e n d i k a tta la r kundalik tartib ja r a y o n id a
yeyish, kiyinish va bosh q alar bilan b o g i iq b o i g a n ha ra k a tla rn i 
shakllantirish maqsadida b o la la rn i sekin-astalik bilan faollashtirib 
boradi.
E ndi u n d a turli xildagi p re d m e tla rn i ( n a r s a - b u y u m la r n i) , 
h a ra k a tla r n o m in i (soat, s to l, q o ‘g ‘irchoq, k u c h u k , k o 'y lak , 
b otin k a, shippak, yech, kiyin, b e r, olib kel va h o k a z o la r) bil- 
diruvehi so'zlarni tushunish rivojlanadi. Ular o ‘zIarining hara- 
katini kattalar to m o nid an q a n d a y
baholanayotganligini tu sh u - 
nib b o ra d ila r. 0 ‘z t u s h u n c h a l a r in i a w a l h a r a k a t l a r d a , im o -
ishoralarda, ovoz oh an g larid a aks ettiradilar. K e y in c h a lik esa 
m a i u m ahamiyatga ega b o i g a n ayrim u m u m las h tiru v c h i s o ‘z- 
larni ishlatadilar.
1 yoshdagi bolalar bilan n u tq n i rivojlantirish b o ‘y ic h a turli 
xildagi m a s h g ‘ulo tlar o ‘tk a z ila d i. Bu yosh da b o l a l a r n u tq in i 
rivojlantirish vositalari kengayadi. Sujetli o ‘y in c h o q la r, q o kg i r -
c h o q va hayvon o ‘y in cho q la r bilan o ‘tkaziladigan m a s h g 'u lo t-
larga katta aham iyat beriladi, b irin ch i m arta p r e d m e tla rn i aks 
ettiruvchi rasmlarni ko‘rsatish m a s h g ‘uloti kiritiladi, y a ’ni o ‘yin- 
o v u tm a c h o q la rd an foydalaniladi ( „ C h a p a k k a h o - c h a p a k k a “ va 
boshqalar). Qisqa ashulalar, s h e ’rlar aytib berish h a m kiritiladi.
N u tq n i tushunish tev a rak -a tro fd ag i pred m e tla rn i id ro k qi- 
l is h n i n g k e n g a y is h i j a r a y o n i d a riv o jla n a d i. U s h b u y o s h d a
m ash g 'u lo td a foydalaniladigan uslubiyot, bu n o m i aytilayotgan 
n arsa -b u y u m n i 
ko‘rsatishdan, sh u n in gd ek, h a ra k a tn i p re d m e t 
bilan k o ‘rsatishdan iboratdir.