Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

3 - turdagi ish. 
„ S e n bilasanm i?“ mashqi.
M a q s a d : „ S “ t o v u s h i n i n g t o ‘g ‘ri t a l a f f u z i n i s o ' z l a r d a
m u s t a h k a m l a s h , f o n e m a t i k es hitishni rivojlantirish.
Mazmuni
. T arb iy a ch i: „ H o z i r m en sizlarga b ir q a n c h a savollar 
b c r a m a n , ularga j a v o b b e r i s h d a h a r q ay sin g izn in g stolingiz ustida 
t u r g a n s u ra tla r ( r a s m la r ) y o r d a m beradi. K im m e n i n g savolim ga 
t o ‘g ‘ri j a v o b to p sa, c h i q i b s u r a i d a tasvirlangan n a r s a n in g n o m i n i
a n i q q ilib a y ta d i“ . S o ‘n g r a savollar beriladi: „ N i m a l a r g a tushib 
y u r i s h m u m k i n ? “ ( B u m a v z u g a oid bo lalard a s a m o l y o t , avtobus, 
tr o l l e y b u s tasvirlangan s u r a t l a r bor), , , D o ‘k o n d a n i m a l a r b o r ? “ 
(s a b z i, s o c h iq , soat, s u m k a , savat. gilos va b o s h q a la r ) , „ H a y -
v o n o t bog*ida n i m a l a r y a s h a y d i ? “ (suvsar, t im s o h ) .
B o l a l a r r a s m d a t a s v i r l a n g a n n a r s a l a r n i n g , h a y v o n l a r n i n g
n o m l a r i n i t o “g*ri a y t g a c h . ta r b i y a c h i b o l a l a r d a n s o ‘z l a r n i n g
h a m m a s i d a qaysi to v u s h ta k ro rla n a v o tg a n lig in i so 'ra y d i.
4 - turdagi ish. 
„ P och talyo n
“ 
mashqi.
M a q s a d : n u tq n i e s h i t is h m alakasini rivojlantirish, ravshan 
g a p i r i s h n i s h a k l l a n t i r i s h , , , S “ t o v u s h i n in g j u m l a l a r d a t o ‘g ‘ri 
ta la f fu z etilishini m u s t a h k a m l a s h , m a ’noli 
(ifo d a li) gapirishga 
o ‘rgatish.
M azmuni.
P o c h t a l y o n b olalarga voq ciy r a s m la r n i ta rq a tib
c h iq a d i . R asm ni o igan h a r b i r bola uní b o s h q a b olalarga k o ‘rsatib, 
u n d a n im a ta svirlanga nini a y tib beradi. M asaian: sigir sog'a yotga n 
ay o ), suv se p a y o tg a n q i z c h a , sta k a n d a n suv ieh a y o rg a n bola, 
sav a t ichiga s o lin g a n sab z i va hok az o la r tasv irlan g a n rasm lar 
t o ‘p l a m i d a n fo y d a la n ila d i.
S h u tartibdagi m a s h q l a r m axsus q o l l a n m a d a keng bayon 
c tilg a n .
S h u n i n g d c k , n u t q n i n g to v u s h m a d a n i y a t i n i t a r b i y a ia s h
b o ‘y ic h a oy d a 1—2 m a r t a o ‘tkaziladigan m a s h g 'u lo tn in g tuzilishini 
q u y i d a g i m is o ld a a n i q k o 'r s a t i s h n m m k i n . B ir m a s h g 'u l o t d a
n u t q n i n g to v u s h m a d a n i y a t i n i s h a k l l a n t i r i s h n i n g b ir q a n c h a
vazifalari hal etiladi.
1- qism . N u t q n i e s h i t i s h m alakasini va e s h i t u v diqqatin i 
rivojlantirish. „Top, m e n n im a dedini?“ ta'limiy o 'v in (2 — 4 daqiqa).
2 - qism, T o v u s h t a l a f fu z in i shakllantirish. „ B u kim . t o p ? “ 
r a s m l a r bilan o ’tk a z i l a d i g a n ta 'lim iy o 'y i n (5 d a q iq a ).

---

3 - qism. 
N u t q n i n g m a ’n o d o r l ig i (ifodaliligi) u s t i d a ishlash. 
Ilgari y o d o ig a n s h e ’rlarini t a k r o r l a s h (3 —5 d a q iq a ) .
4 - qism. 
N a f a s olish v a c h i q a r i s h n i r iv o jla n tiris h u c h u n
„ K a p a l a k l a r , u c h i n g “ m ash q i (2 — 3 d a q iq a ) . M a s h g 'u l o t n i n g
u m u m i y d a v o m etishi 1 2 — 17 d a q iq a .
5 — 7 yoshli bolalarda n u tq n in g tovush m adaniyatini 
(arbivalash m ash g kuIotlarín¡ tashkil etish 
va o ‘tk azish uslubiyoti
K a tta g u ru h d a g i b o la la r n in g k o 'p c h ilig i o n a tilidagi b a r c h a
tovushlarni, s o ‘z va jum lalarni t o lg ‘ri talaffuz eta oladilar, vaziyatga 
q a r a b o v o z to n in i o ‘zgartira o la d ila r , m a ’noli n u t q n i n g in t o n a t s io n
v o s ita la rid a n fo yda la nish m a la k a s ig a ega, n u tq n i e s h itis h m a l a -
kasi yetarli d a r a ja d a rivojlangan b o 'l a d i . Biroq bu y o sh d a g i b o l a la r
o ra s id a a y r im tovushlarni va m u r a k k a b s o ‘zlarni a n i q ta la f fu z
e t o l m a y d i g a n b o l a l a r u c h r a b t u r a d i . B a 'z ila ri o d a t d a g i n u t q
t e m p i d a n t o ‘g l ri fo y d a la n a o l m a y d i l a r , y c ta r lic h a b a l a n d o v o z d a
yoki past o v o z d a gapirish m a l a k a s i s h a k l l a n m a g a n b o l a d i . A y rim
b o la la r t o v u s h la rn i t o ‘g ‘ri ta l a f f u z e t s a - d a , b iro q e s h i t i s h o rq a li 
o ‘x s h a s h t o v u s h l a r n i b i r - b i r i d a n f a r q l a y o l m a y d i l a r , b u
n u q s o n l a r keigusida b o lalarni s a v o d o ‘rgatishga t a y y o r l a s h d a q i- 
y in c h ilik la rg a sab a b b o i i s h i m u m k i n .
5 — 7 yoshli bo lalar n u t q i n i n g to v u sh m a d a n i y a t i n i s h a k l- 
la n ti r i s h n in g asosiy vazifalari — bu n u t q n i esh itish ni, m a ’noli 
n u t q n i i n t o n a t s i o n ifodalashni t a k o m i l l a s h ti r i s h d a n i b o r a td ir . Bu 
b o s q i c h d a n u t q n i n g tovush m a d a n i y a t i n i s h a k ll a n t ir i s h n i b o l a -
lar t o m o n i d a n k o 'p i n c h a b i r - b i r i g a a r a l a s h tirib y u b o r i l a d i g a n
to v u s h l a r n i : sh o v q in li va s i r g ‘a l u v c h i