Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti



Download 6,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet88/142
Sana14.07.2022
Hajmi6,53 Mb.
#796675
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   142
Bog'liq
Q.shodiyeva. bolalar-nutrini-ostirish

(aaauuu)
ta la ffu z etishlarini k u z a ti b b o ra d i.
M a s h g ' u l o t n i n g i k k i n c h i q i s m i d a q u y i d a g i b u y u m l a r n i
tayyorlaydi: t o ‘siq, c h ild irm a , q o ‘n g ‘iroq, s h iq ild o q o ‘y i n c h o g ‘i, 
b o Íg ‘a c h a . Bu b u y u m l a r n i n a v b a t b i l a n b o la la r g a k o ‘r s a t a d i ,
u l a r n i n g n o m i n i aytadi, q a n d a y o v o z c h i q a r is h i n i t i n g l a s h n i
t a k l i f e ta d i. B o la la r h a m m a b u y u m l a r n i n g n o m l a r i n i , q a n d a y


o v o z c h i q a r i s h i n i y a x s h i l a b o 'z l a s h t i r i b o l g a n l a r i d a n s o ‘ng, 
b u y u m l a r n i t o ‘siq o r q a s ig a y a shira di va turli h a r a k a t la r n i bajarib, 
n i m a n i n g o v o zin i e s h ita y o tg a n lik la rin i t o p is h la rin i u la r d a n s o k- 
ra y d i. M a s h g ‘u l o t d a n s o ‘n g q o ‘ngkiroq, c h i l d i r m a , s h iq ild o q 
b o l g 'a c h a stol u s t id a q o l d i r ila d i , bolalar ularn i o ‘ynaydilar.
S h u n d a y qilib, m a s h g ‘u lo tla rd a va m a s h g ‘u l o t d a n tashqari 
v a q t l a r d a u z l u k s i z t a r z d a t u rli to v u s h la r g a t a q l i d q i lis h d a n
f o y d a la n i s h j a r a y o n i d a n u t q n i n g toviish t o m o n i n i shakllantirishga 
e r is h a m i z . Ish n in g b u b o s q i c h i d a (1 y o s h - u 6 o y lik d a n 3 y o s h - 
g a c h a ) b o la la r y o s h ig a m o s ravishda to v u s h g a taqlid qiluvchi 
o ‘y i n l a r , h a z i l - m u t o y i b a l a r , a s h u l a l a r , h i k o y a l a r , s h e ’rla r 
m a s h g ' u l o t t a r k i b i g a k i r i t i l a d i . U s h b u g u r u h l a r d a d a s t u r d a
k o ‘rs a tilg a n t o v u s h l a r g u r u h i u s tid a ish lash b o ‘y i c h a m a s h -
g 'u l o t l a r „ M a k ta b g a c h a ta rb iy a yoshidagi bolalarni t o ‘g ‘ri talaffuzga 
o ‘r g a tis h “ n o m li q o ‘l l a n m a d a t o l i q o ‘z aksini t o p g a n .
I I . 3 — 5 yoshli b o la la rd a nutqning tovush madaniyatini 
tarbiyalash m a s h g ‘ulotlarini tashkil etish 
va o 4 k a z is h usiubiyoti

y o s h d a n 5 y o s h g a c h a b o ‘lgan b o la la r n u tq i rivojlanishda 
d a v o m e tadi. Bu y o s h d a b o la lug‘ati k e n g a y a d i, a n iq bo'lib, 
ta k o m i ll a s h a d i . U l a r n u t q n i n g g ra m m a tik s h a k ll a r id a n t o ‘g kri 
fo y d a la n a d ila r, u n c h a k a tt a a h a m iy a tg a cga b o 'l m a g a n ertaklarni, 
h ik o y a la r n i q ay ta h i k o y a q ila oladilar, suratdagi asosiy m a z m u n n i
tasv irlay oladilar. S h u n i n g d e k , n u tq n in g to v u sh t o m o n i h a m tez 
rivojlanadi. Bolalar o n a tilidagi tovushlarning k o ‘pini t o kg ‘r‘ talaftiiz 
e t a d i l a r , s o lz va j u m l a la r n i a n i q va ravshan talafTuz etish malakasi 
hosil b o kladi, o v o z d a n t o ‘g kri foydalanishni o ‘rga nadilar, n u tq n in g
t e m p i n i (tezligini) k u z a t a boshlaydilar.
Bu yosh d ag i b o la l a r n u t q i n in g tovush m a d a n i y a tin i shakl- 
lantirishning asosiy vazifasi — o n a tilidagi h a m m a tovushlarni t o kg ‘ri 
t a l a f f u z e t i s h g a o ‘r g a t i s h d a n , f o n e t i k e s h i t u v m a l a k a s i n i
riv o jla n tiris h d a n ib o ra td ir. Bu vazifalar bilan b i r q a to r d a , tovush 
m a d a n i y a ti n i s h a k l l a n t i r i s h n i n g b o sh q a boMimlari y u z a sid a n ham
is h la r olib b o rilad i, c h u n o n c h i : vaziyatga q a r a b o v o z balan d li- 
g i n i o kz g a r t i r i s h m a l a k a s i n i t a r b i y a l a s h , o d a t d a g i t e m p d a
g a pirishga, s o ‘zlarni t o kg ‘ri talaffuz etishga va u lard a u rg 'u n i t o lg ‘ri 
i s h la tis h g a o ‘rgatish k a b ila r d ir .
B irin c h i k ich ik g u r u h l a r d a tovushga ta q lid q ilis h d a n keng 
fo y d a la n ils a , 2- k ic h ik v a o*rta g u ru h la r d a e sa n u t q n i n g tovush


m a d a n i y a ti n i tarbiyalash t o v u s h l a r n i talaffuz etish u s t i d a ishlash 
j a r a y o n i d a a m a lg a oshiriladi. T o v u s h l a r n i ta la ffu z e t is h u s t i d a
ishlash v a q ti d a n u tq n i e s h itis h , n u t q j a r a y o n i d a n a f a s o lis h va 
c h i q a r i s h , o v o z sifati, a r tik u la ts iy a a p p a r a t i n in g h a r a k a t i , r a v s h a n
(b u r ro ) g a p iris h va i n t o n a ts iy a h a m rivojlantirib b o r i l a d i. O n a
tilidagi b a r c h a to v u s h la r u s t i d a ish la s h n in g q u y id a g i ish tu rla ri 
m a v ju d : a r t i k u l a t s i y a a p p a r a t i a ’z o l a r i n i a n i q l a s h v a t a l a f f u z
e tila d ig a n t o v u s h n i b o s h q a t o v u s h l a r o r a s id a n a j r a tib ta la f fu z
e t is h ; t o ‘g ‘ri t o v u s h t a l a f f u z i n i j u m l a l a r d a , m a ’n o l i n u t q d a
m u s t a h k a m l a s h .
T o v u s h talaffuziga d o i r i s h l a r n i n g bu turlari m a s h g ‘u l o t I a r d a
va m a s h g 'u l o t d a n tashqari v a q t l a r d a a m a l g a osh irilish i m u m k m .
B a r c h a ish turlari bir m a s h g ‘u l o t n in g m a z m u n i g a k iritilm a y , 
balki q u y id a s a n a b o 't il a d i g a n 4 t a ish t u r i n in g h a r biri o r a l i g ‘ida 
tashkil etilad i. Bu k u n o r a l i g 'i d a b o l a l a r a rtik u la ts iy a a p p a r a t i
a ’z o l a r i n in g m a ’Ium bir h o l a t i n i va h a r a k a tin i c g a lla b o lis h va 
m u s t a h k a m l a s h im k o n iv a tig a e g a boMadilar va b u t o v u s h l a r n i
t o ‘g lri ta la f fu z e tish n in g s h a k l l a n is h i g a , uni esh itish o r q a li id ro k
qilisliga y o r d a m beradi.
T o v u s h n i talaffuz etish b o 'y i c h a ish lar tovush m a d a n i y a t i n i n g
b o s h q a b o ‘l i m l a r i ( n u t q n i c s h i t i s h n i , a r t i k u l a t s i y a a p p a r a t i
a 'z o l a r i n i n g h a r a k a tla ri, n u t q d a n a fa s olish va c h i q a r i s h , o v o z
t o n i , n u t q s u r ' a t i , r a v s h a n g a p i r i s h , n u t q n i n g i n t o n a t s i o n
m a ’n o d o rlig i) ustida ishlash b i l a n birga q o ‘shib olib b o rila d i.
7- 

Download 6,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   142




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish