Psixologik trening asoslari. N. Ismoilova

Latent  davr  (nizo  oldi  davri).  Bu  davming  mohiyati  shundaki,  ob’ektiv  qarama- 
qarshiliklaming  vujudga  kelishi  nizo  ishtirokchilarining  motiv  va  qiziqishlari  bilan  belgilanadi. 
Reallikning  muammo  sifatida  qaralishi  o‘zaro  munosabatga  kirishayotgan  ishtirokchilami  qarama-
qarshiliklami (nizo boiishi shart emas) hal etish uchun harakat qilishga undaydi. Biroq bu jarayonda 
muammoli vaziyat va opponentning harakatlari sub’ektning qiziqishlariga nisbatan bevosita tahdid, 
xavf- xatar sifatida qabul qilinadi. 
Ochiq davr. Nizo anglanganidan so‘ng tomonlar qarama-qarshi tomonning maqsadi, intilishi, 
o'ylari  va  yutuqlarga  erishish  yo‘llarini  to‘sib  qo'yishga  yo‘nalgan  nizoli  muomalaga  o‘tishadi. 
Muhimi shuki, tomonlar o‘zlarining muomalasi yoki xulqi nizoga olib kelishini tushunib yetishlavi 
lozim. Ochiq davr o‘z ichiga 194 
quyidagilarni oladi; to'qnashuv (janjal, mojaro), nizoning eskalasiyasi (o‘sishi), balansli (mos 
keluvchi) qarshilik, nizoning yakunlanishi. 

---

 
98
Insident  (janjal)  -  tomonlaming  birinchi  to'qnashuvi,  kuch  sinashishi,  muammoni  o‘z 
foydasiga hal etish uchun harkati bilan ifodalanadi. 
Eskalasiya  —  bu  opponentlaming  kurashi  keskin  tus  olishidir.  Eskalasiya  quyidagi  belgilar 
bilan  ifodalanadi:  partnyorlami  adekvat  idrok  etishning  o‘rin  almashuvi;  emotsional  zo‘riqishning 
o'sishi;  dalillardan  e’tiroz  va  shaxsiy  qarshiliklar  k  o  ‘rsatishga  o  ‘tish;  buzilgan  qiziqishlam  ing 
ierarxik darajasining o ‘sishi; zo‘ravonlik ishlatish; dastlabki ziddiyat predmetining yo‘qolishi; nizo 
chegarasining kengayishi; ishtirokchilar sonining ortishi. 
Balansli  qarshilik  -  shu  bilan  tavsiflanadiki,  tomonlar  qarshilik  ko'rsatishda  davom  etadilar, 
lekin kurashning shiddati pasayadi. Biroq kelishishga harakat qilinmaydi. 
Nizoning  yakunlanishi  va  nizodan  so'nggi  davr  -  bu  davr  ni/olashish  holaliui  tugatib, 
muammoning  ycchimini  izlashga  va  nizoni  Uigutishgu  bo'lgnn  liuiiiknUln  namoyon  boMadi. 
Nizoni  tugatishning  asosiy  shuklhiri:  ziddiyatni  hal  rush,  hissiyotiaming  so  ‘nishi,  munosahatlarni 
yo 'Iga qo 'yish, kamrhlllklarnl hartaraf rti.sh yoki boshqa nizogao‘tilishi. 
Ziddiyatni  hal  etish  -  quyidagicha  bo’lishi  mumkin:  qisman  (nizoli  hnrnkiilliiigii  imkon 
bermaslik,  lekin  nizoga  bo‘lgan  istakning  so‘nmasligi);  to'liq  (nizo  tashqi  munosabatlarda  ham, 
ichki hissiyotlarda ham barham topadi).