Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

12.4. Kauchuklarning umumiy xarakteristikasi
Tabiiy kauchuk.
Tabiiy kauchuklar o‘zining tarkibida kauchuk 
saqlovchi o'simlikiar shirasidan olinadi.
Lateks — tarkibida kauchuk bo‘lgan o ‘simlik shirasi bo‘lib, 
kauchukning suvdagi dispersiyasi unda, odatda, kauchuk miqdori 
40% bo'ladi.
Tabiiy kauchuk izopentan guruhlaridan tashkil topgan bo‘lib, 
quyidagi formulaga ega:
- CH 2 - С = C H - C H 2-
Sintetik kauchuklar.
Izopren kauchuk
sintetik kauchuklar turkumiga kiradi. Tabiiy 
kauchukdan tarkibida kauchuk bo‘lmagan moddalar miqdorining 
kamligi, takrorlanib keluvchi bir xil zanjir tuzilishining kamligi
89

---

hamda polimer zanjirida funksional gruppalar yo‘qligi bilan farq 
qiladi. Sintetik izopren kauchuk molekular massasi tor doirada 
taqsimlanadi.
Sintetik izopren kauchuk tarkibida azot saqlovchi moddalar va 
kul miqdori kam bo‘lganligi tufayli suv ta’siriga chidamli va yuqori 
dielektrik xususiyatga ega.
Butadiyen kauchuk
 
(SKB). Bu kauchuk butadiyen polimemi 
natriy va sigler katalizatori ishtirokida sintez qilib olinadi.
- CH2 - CH = CH - CH2 -
Sintetik kauchukdan tayyorlangan maxsus rezinalar markalari 
oziq-ovqat sanoatida, tibbiyotda qoMlaniladi. Bu kauchuk asosida 
olingan rezina mustahkamligi yuqori bo‘lmasa ham, elastikligi 
yuqori, sovuqbardoshligi va yemirilishga chidamliligi bilan boshqa 
kauchuklardan farq qiladi.
Butadion stirol kauchuklar.
- CH2- C H = C H - CH2 - CH2 - CH -
I
C6H 5
Bunday sintetik kauchuklar keng tarqalgan bo‘lib, har xil 
assortimentda ishlab chiqariladi.
Bu SKS (10,30,50% stirol) olishda xomashyoning m o‘lligidan 
tashqari uning xossalari yaxshi, undan har xil rezina buyumlari olish 
mumkin.