Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

vagtidan ilgari vulkanlash yoki dastlabki
vulkanlab
(подвульканизация) olish deb ataladi.
Kauchuk va rezina aralashmalarinirig plastoelastik xossalarini 
quyidagi usullar bilan baholash mumkin: ikki yuza oralig'ida siqish 
natijasida namuna balandligining o‘zgarishi bilan; ikki yuza (qo‘zg‘a- 
luvchan va qo‘zg‘almas) oralig‘ida deformatsiya siljuvchanligiga 
qarshiligi bo'yicha; kalibrlangan teshik orqali bosim ostida oqish 
tezligi bilan; qattiq uchlikni kuch bilan materialga botish tezligi 
orqali.
Plastoelastik xossalami aniqlash usullari standartlashtirilgan. 
Shuningdek, rezinaning qattiqligi va bu orqali rezina aralashmala-

---

rining sifati to ‘g‘risida fikr yuritish mumkin. Chunki qattiqlik vulkan- 
lovchi modda, to ‘ldirgich va plastifikatorlar qanday miqdorda olin- 
gani va aralashgani, hamda aktiv tezlatkich m oddalar (tiozol, 
tiuram) qo‘shish va ular miqdorini oshirish bilan rezinaning vul- 
kanlanish darajasini oshirish mumkin. Bu asosiy xarakterlovchi 
ko‘rsatkichlardan biridir. Qattiqlik faqat vulkanlangan rezina namu- 
nalari uchun aniqlanadi. Uning miqdoriga qarab rezinaning elastikligi 
haqida ham ma’lumot olish mumkin.
Rezina buyumlaming qattiqligi ularga qattiq har xil shakldagi 
boshqa uchli materialning botish chuqurligi bilan o'lchanadi. Sinash 
ishlarini bajarish uchun ish prinsipi materialni botirish va botish 
chuqurligini aniqlashga (ISO, TSHM -G) yoki prujinaning defor- 
matsiyalanish qattiqligini topishga asoslangan qattiqlik o‘lchagich 
(SHOR-A) asboblaridan foydalaniladi.
Shuningdek, fizik-mexanik ko‘rsatkichlarga rezinani yeyilishga 
sinash, ya’ni ishqalanish va yemirilib eskirishini yelimlab biriktiril- 
gan rezina bilan metall orasidagi bog‘lanish mustahkamligini ajra- 
tish usuli bilan aniqlash va boshqalar kiradi.