Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

Nazorat savollari
1. Plastmassalarni metall bilan qoplashdan asosiy maqsad nim adan
iborat?
2. Plastmassani metall bilan qoplashning afzallik va kamchiliklarini
aytib bering.
3. Plastmassalarni payvandlash qaysi usullar bilan amalga oshiriladi?
4. Yelimlash usulini fizik-kimyoviy asosi nimadan iborat?
5. Yelimlarga qanday talablar qo'yiladi va aniq bir plastmassa buyumni
yelimlash uchun yelim qanday tanlab olinadi?
6. Plastmassalarni payvandlashda qaysi usullardan foydalaniladi?
7. Issiq gaz bilan payvandlash jarayonini aytib bering?
8. U ltrabinafsha nur ostida payvandlashning flzik asosi nim adan
iborat?
84

---

12-BOB.
REZINANI QAYTAISHLASH
12.1. Rezina haqida tushuncha
Rezina ko‘p komponentli material bo‘lib, kompozitsion m ate­
rial hisoblanadi, u ozgina kuch ta ’sirida osonlik bilan deforma- 
tsiyalanishi mumkin va o ‘zinrng shaklini deformatsiyadan so‘ng 
qaytadan tiklash xususiyatiga ega. Rezina buzilmasdan, uzilmasdan, 
qoldiq deformatsiyasi deyarli qolmasdan 500—1000% nisbiy cho‘zi- 
lishi m um kin. M a’lum ki, p o ‘lat ch o 'zilish jaray o n id a uning 
cho‘zilishi qayishqoqligining atigi 1% ini tashkil etadi. Rezinaning 
bunday xususiyati yuqori elastik xususiyat deb ataladi. Bu ko'rsatkich 
katta ahamiyatga ega.
Bundan tashqari, rezinaning m uhim xarakteristikasi uning 
qattiq emasligidir. Bu ko‘rsatkich uning deformatsiyasi — qayish- 
qoqlik xususiyatiga ega bo'lishi undan har xil valiklar yasashda unga 
teng keladigan material yo‘qligidan dalolat beradi.
Rezina yuqori ishqalanish koeffitsiyentiga egadir. Suv va gaz 
o'tkazuvchanligi, agressiv muhit ta ’siriga chidamliligi bilan boshqa 
materiallardan ajralib turadi.
Rezina ko‘p komponentli sistema, uni tayyorlash va undan 
buyum olish ancha murakkab va ko‘p energiya talab qiladigan 
jarayondir. Rezina tayyorlash uchun yuqori molekulali polimerlar 
qo‘llaniladi. Ulardan, asosan, qattiq (shishasimon, kristall) holat- 
dan yuqori elastik holatga o‘tishda past (uy haroratidan past) haro- 
ratni tashkil qiladiganlari foydalaniladi. Rezina tayyorlash uchun 
qo‘llaniladigan elastomerlar odatda