Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

12.7. Kauchuklarni plastikatsiyalash
Rezina buyumni tayyorlashda tabiiy va sintetik kauchuklar 
hamma vaqt plastoelastiklik xossasi bo‘yicha talabga javob berol- 
maydi.
Kauchuklarning elastik xossasi rezina buyumlar uchun juda 
muhim, lekin bu ko‘rsatkich rezina aralashmasini tayyorlashda, 
ya’ni qayta ishlash jarayonida ishlov berishda salbiy rol o ‘ynaydi, 
chunki sarflanayotgan mexanik kuchning unum dorligi qaytar 
deformatsiya hisobiga kamayadi. M exanik va issiqlik ta ’sirida 
kauchukning plastikligi ko‘payishi mumkin.
Texnologik jarayon va bu hodisa natijasida kauchukning plastikligi 
oshishi, qovushqoqligi kam ayishi va elastikligining tiklanishi 
(эластическое востановление) 
plastikatsiya
deb ataladi. Shuning 
uchun, rezina aralashmasini tayyorlash kauchuklarning aniq bir 
plastik xossaga ega boigan ko‘rsatkichidan foydalanishni taqozo 
qiladi.
Plastikatsiya mexanizmi bilan Sizlar polim erlar fizikasi va 
kimyosi fanida tanishgansiz.
12.8. Rezina aralashmasi (qorishmasi)ni tayyorlash
O ldin aytilganidek, rezina aralashm asi m urakkab ko ‘p 
kom ponentli sistema va uning tarkibiga kauchuk va har xil 
ingrediyentlar kiradi va ular kauchuk massasida bir tekisda 
taqsimlangan boiadi. Rezina aralashmasini olish uchun kauchuk 
va ingrediyentlar bir jinsli aralashma hosil qilguncha aralash- 
tiriladi.
95

---

Aralashtirish jarayoni bir necha bosqichdan iborat bo‘lishi 
mumkin:
— qattiq komponentlarni maydalash;
— komponentlarni kauchukka kiritish;
— aglomeratlami disperslash;
— qorishtirish.
Komponentlarni aralashtirish mexanizmiga ko‘p komponentli 
sistemaning deformatsiyalanishi deb qarash mumkin. Bu defor­
matsiya natijasida aralashayotgan materiallarning qalinligi tobora 
kamayib borishi komponentlararo yuza ta ’sirining oshib borishiga