1-topshiriq. Otlarning ko‘plik ma’nolari morfologik, leksik-semantik va aralash usullari yordamida hosil qilinadi. Har bir usulda ko‘plik ma’nosini ifodalovchi shakllarni to‘liq izohlang va ular orasidagi farqlarni ko‘rsating

1-topshiriq. Otlarning ko‘plik ma’nolari morfologik, leksik-semantik va aralash usullari yordamida hosil qilinadi. Har bir usulda ko‘plik ma’nosini ifodalovchi shakllarni to‘liq izohlang va ular orasidagi farqlarni ko‘rsating. Har uch holatni tahlil qilishda, o‘zaro taqqoslashda va o‘rganishda yangi bir texnologiya yoki metod kashf qiling va o‘zingizning uslubingizda yoriting. Taqqoslaganingizda morfologik va leksik-semantik usulning aralashmasidan aralash usul hosil bo‘lishini ko‘rasiz.

Morfologik usulda ko’plik ma’nosi asosga –lar affiksini qo’shish bilan ifodalanadi. Masalan: do’stlar, binolar, maktablar…

Leksik semantik usulda sanoq sonlar, gumon olmoshlari, miqdor ravishlariotni aniqlab keladi; otga sifatlovchi bo’lib kelgan ot, sifat, son takrorlanadi; juft so’zlar orqali ko’plik umumlashtirish ma’nolari ifodalanadi. Masalan: 1) ko’p daftar, har xil mato; 2) dasta-dasta pul, qop-qop sabzavot; 3) meva-cheva, qozon-tovoq…

Aralash usulda yuqoridagi har ikki tur ham ishtirok etgan bo’ladi. Masalan: Aziza ko’p fanlardan a’lo baholarga o’qigan.

Jadvalga [ -lar ] qo‘shimchasi orqali ifodalanadigan ma’nolarni aniqlang va ularning har biriga ikkitadan gap tuzing. Gap tuzishda badiiy asarlardan gaplar tanlab olishingiz mumkin.

t/r	[ -lar ] qo‘shimchasi orqali ifodalanadigan ma’nolar		Gaplar
1	-lar qo’shimchasi payt va masofani bildiruvchi so’zlarga qo’shilganda chama, taxmin ma’nosini bildiradi	1	Bolaligimni eslasam iliq yoz kechalari ko’z oldimga keladi. (O’. Hoshimov “Dunyoning ishlari”)
		2	Soat beshlarda pedagogika institutiga bordik. (O’. Umarbekov)
2	-lar qo’shimchasi turdosh otlarga qo’shilganda umumlashtirish, jamlash ma’nosini bildiradi	1	Bunaqa ruhi pok odamlar kam bo’ladi. (O’. Hoshimov “Dunyoning ishlari”)
		2	Do’stlarim jimgina o’tirib, jimgina chiqib ketishadi. (O’. Hoshimov “Dunyoning ishlari”)
3	-lar qo’shimchasi atoqli otlarga qo’shilganda birgalikda ekanlik ma’nosini bildiradi.	1	Gulshanlar kirgan hovli “qirq qizlar” deb atalar edi. (A. Qodiriy)
		2	Shavkatlarning kattagina uzumzor bog’i bor. (Sh. Otaboyev)
4	-lar qo’shimchasi faqat birlik sonda qo’llaniladigan inson a’zolari yoki mavhum otlarga qo’shilganda ma’noni kuchaytiradi.	1	Hatto ko’zlariga yosh kelganday bo’ldi. (Cho’lpon. “Kecha va kunduz”)
		2	Har yil bir keladigan bahor sevinchi yana ko’ngillarni qitiqlay boshladi. (Cho’lpon. “Kecha va kunduz”)
5	-lar qo’shimchasi o’zlik olmoshiga qo’shilganda kesatish, mazax yoki hurmat ma’nosini bildiradi	1