Pedagogika va ijtimoiy ish

E.G’.G’oziyevning
”Psixologiya”
16
darsligida o’quvchilarni 
o’rganishning quyidagi metodlarini ajratib ko’rsatgan.
O‘quvchilarni o‘rganish 
metodlari 
Kuzatish
- odatda tabiiy kuzatish orqali talabalarning fanlarni 
o‘zlashtirishlari, ularning xulq-atvori va muomalalaridagi o‘zgarishlarni hisobga
olish va tegishli ta’limiy-tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatish yo‘llarini belgilash uchun 
16
 E.G’.G’oziyev”Psixologiya”T.:O’QITUVCHI 2008-y 87-bet 

---

33 
qo‘llaniladi. Bu metod tadqiqotchining pedagogik tajribaning muayyan bir tomoni 
va hodisalarini biror maqsadni ko‘zda tutib idrok etish tashkil etadi. Bunda 
kuzatishlar tezligi va soni, kuzatish obyekti, vaqti, pedagogik vaziyatlarni kuzatish 
uchun ajratiladigan xarakteristika va hokazolar hisobga olinadi. 
Qayd qilish usuliga qarab kuzatishlar turlarga bo‘linadi. Bevosita va
bilvosita qayd qilish usuli tadqiqotchiga real pedagogik jarayon kuzatuvchilarning
hatti-harakatlari va hokazolarni yozib qo‘yish imkonini beradi. Bevosita qayd qilish 
usuli biror-bir hodisaning oqibatlari haqidagi faktik materialni boshqa shaxslar 
orqali yoki qandaydir asbobni qo‘llash vositasida olishga imkon beradi. Ilmiy-
texnika taraqqiyoti asrida kuzatishning vizual usullari xilma-xil texnika vositalari 
(kinofilm,videotasvir teleko‘rsatuv, ) ni qo‘llash bilan tobora ko‘p qo‘llanilmoqda. 
Suhbat metodi
- so‘rashning bir turi bo‘lgani holda tadqiqotchining jiddiy 
tayyorgarlik ko‘rishini talab etadi, chunki u tekshirayotgan shaxs bilan bevosita 
aloqada bo‘lish vaqtida og‘zaki suhbat tarzida, suhbatdoshining javoblarini 
yozmasdan erkin muomala formasida qo‘llaniladi. Suhbat metodida - o‘qituvchilar 
va talabalar jamoasi bilan ota-onalar va keng jamoatchilik bilan, yakka va guruhli 
tartibda ish olib borilganda qo‘llaniladi. Suhbat metodidan farq qilib, intervyu olish 
metodi savollarni oldindan belgilangan izchillikda intervyu yo‘li bilan bayon qilishni 
nazarda tutadi. Bunda javoblar magnit tasmasiga yoki kassetalarga yozib olinadi. 
Hozirgi kunda ommaviy so‘rash nazariyasi va praktikasida intervyu tashkil 
etishning ko‘p usullari mavjud: 
- guruhlar bilan; 
- intensiv; 
- sinov va h.k. 
O’quvchilar ijodini o‘rganish – ularning o‘ziga xos individual tartibdagi 
faoliyatlariga doir omillar tahlil qilinadi, xulosalar yasaladi. 

---

34