Pedagogika va ijtimoiy ish

2. O`qitish jarayonida o`smir bolalarning tabiiy rivojlanish bosqichidan 
foydalan!
Odamning 14 yoki 16 yoshgacha bo`lgan o`smirlik chog`ini uch pog`onaga 
ajratadilar: 1. Ko`rish, eshitish va boshqa xissiyotlar pog`onasi.
2. Xotira pog`onasi. 3. Tushunish, fikrlash pog`onasi. Hozir bu uch pog`onaga 
to`rttinchi pog`ona–ong pog`onasi ham qo`shilgan. Bu to`g`ri albatta, o`qitish 
jarayonida ularga ahamiyat berish kerak, ammo bolaning hayotida bu 
17
 B.M Umarov”Umumiy psixologiya”T.: IQTISOD MOLIYA 2012-Y 234-bet 

---

36 
pog`onalarning aniq, keskin chegarasi yo`q. Hamma bolalar hayotining ma`lum bir 
davrida, masalan tishi chiqayotgan vaqtida yoki 10 yoshda ba`zi umumiy 
hususiyatga ega bo`lish bilan birga, boshqa-boshqa kuch, imkoniyat, qobiliyatga 
egadir. Turli davrda u yoki bu hissiyotlar bosh rolni o`ynaydi, ammo boshqa sezgilar 
ham yo`qolmaydi. 
3. Ta`lim berishni o`quvchining rivojlanish darajasini hisobga olgan 
holda boshla. Uni ketma-ket, uzluksiz, muntazam va asosli ravishda olib bor! 
O`quvchining rivojlanish darajasi-boshlang`ich holatdir. Demak, uni ta`limni 
boshlashdan oldin aniqlab olish kerak. Aqliy rivojlanish bosqichma bosqich 
bo`lganligi uchun, ta`lim ham shu qonunga qaratilishi kerak. Bu esa uzluksizlik 
prinsipini talab qiladi. Shu masalada ko`pincha xatoga yo`l qo`yilib, uzluksizlikni 
o`quv predmetidan, obyektdan qidirilgan(masalan Pestalotssi o`zining «Onalar 
kitobi»da ham shaxsiy subyektiv prinsiplarga xato va zid nuqtai nazardan qaragan). 
Uzluksizlik prinsipini yaxshiroq aniqlab olish uchun quyidagi mulohazani keltiamiz: 
qaysi ta`lim o`quvchini pog`onama pog`ona mustaqil va tabiiy o`zlashtirishiga 
imkon bersa o`sha ta`lim uzluksizdir 
4. O`quvchiga hozir zarur bo`lmagan va keyichalik kerak bo`lmaydigan