Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

даги нуқсонларини олдиндан айтиш мумкин бўлади.
Бизнинг 
мамлакатимизда 
дудуқланишнинг олдини олиш
юзасидан кенг ва ҳар томонлама ишлар олиб борилади. Даст-
лаб бундай иш бола туғилишидан олдин ота-оналар билан олиб
борилади. Бунда бола туғилганидан сўнг унга салбий таъсир

---

кўрсатиши мумкин бўлган омиллардан огоҳлантиришни (бош-
ии лат ейишидан сақлаш, бурун-ҳалқумни тартибли сақлаш,
огиз бўшлиғига зарар етказмаслик, сурункали касалликларга
йўл қўй-маслик, ўз вақтида даволаниш, аденоидлар кўпайиши-
ни бартараф этишни) мақсад қилиб қўйилади. Оғзаки нутқ
тақлид қилиш орқали ривожланиши сабабли бола учун дудуқ-
ланувчи, тахилалияли, гап орасида тутиладиган ва бошқа нут-
қий нуқсонли шахслар ёмон таъсир кўрсатиши мумкин. Бола-
ларнинг мулоқотга бўлган уринишларини рағбатлантириш, ле-
кин ҳаддан ортиқ оғир нутқдан сақлаш тавсия этилади. Аса-
бийланишга мойил бўлган болалар учун жуда тинч шароит
яратиш: нутқий мулоқот ва шовқинли ўйинларни чеклаш, ян-
ги ўйинчоқлар бериб ўргатмаслик, улар атрофида кўпчилик-
нинг тўпланишига йўл қўймаслик зарур.
Бола мактабга борган пайтда дудуқланиш пайдо бўлиши
ёки унинг янгидан қайталаниши мумкин. Шунинг учун мак-
табда ўқиш йилларида ҳам дудуқланишни олдини олиш зарур.
Болаларни тўсатдан чақирмаслик ва уларни тезда жавоб қай-
таришга мажбур қилмаслик’ синфда, дудуқланувчи атрофида
яхши муҳитни ташкил этиш; ота-оналар, муаллймлар ва бош-
қаларга логопедик билимлар бериш тавсия этилади.
Пубертат даврида ўсмирнинг асаб систёмаси ҳолатига, унинг
атрофдагилар билан ўзаро муносабатига; ўзини шахс сифати-