Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

ларининг патологик тузилиши ёки тил мускулларининг нотўкис
иннервацияси сифатида тушунилиши натижасида вужудга кел-
ган.
Механик мосламалардан ортопедик мақсадларда қўлланиш
Демосфенга бориб тақалади, у ўзининг дудуқланишини даво-
лаш учун ғайриоддий предметларни 
(денгиз тошчаларини)
нутқ машғулотлари пайтида тил остида сақлаган ва бу яхши
самара берган. Кейинчалик мутахассислар дудуқланишни да-
ьолаш пайтида турли хил механик мосламалардан фойдала-
нишган. Масалан, Интар — тил вилкасини, Коломба — тил қис-
қичи ва лаб кашагини, Эрведи-Шегуан — иккала тиш қатори
учун қопламани, Кленке-^тил остига қўйиладиган ёй шаклида-

---

ги ёғоч пластинкани, Меркель — пастки тишларга қўйиладиган
кит мўйлабидан тайёрланган скобани қўллашган ва ҳоказо.
Ортопедик воситалар дудуқланишни даволашда ёрдамчи аҳа-
миятга эга бўлган.
П с и х о т е р а п е в т и к
т а ъ с и р л ар. 
Дудуқланишга
невротик заифлашув сифатидаги қарашларнинг пайдо бўлиши
билан айрим муаллифлар уни психотерапевтик таъсир орқали
бартараф қилишга биринчи даражали аҳамият бера бошлади-
лар (Бертран, Лубманн, Лагузен, Меркель, Неткачёв, Фрешельс,
Шультесс ва бошқ.). Руҳий йўналиш тарафдорлари дудуқла-
ниш замирида биринчи галда руҳий хасталикни кўрдилар, шу
сабаб дудуқланувчига таъсир кўрсатиш воситаларини танлаш-
да бу воситаларнинг унинг руҳиятига қандай таъсир қилишини
ҳисобга олдилар.
Д и д а к т и к у с у л л а р . Дудуқланувчиларда тўғри нутқ-
ни дидактик усулда тарбиялаш тарафдорлари ҳам нутқнинг
айрим, элементларини, ҳам умуман нутқни қамраб олувчи тур-