“Педагогика” фанини ўқитиш бўйича ўқув-услубий мажмуа

6. Таълим мазмунининг кетма-кетлиги таълим мазмунини ўсиб борувчи йўналишда режалаштиришдан иборат бўлишини англатади, бунда, энг аввало, ҳар бир янги билим аввалгисига таянади ва ундан келиб чиқади.
7. Таълимнинг мазмуни мунтазамлиги ўрганилаётган билимлар ва шакллантирилаётган малакаларнинг ягона тизимдаги ўрни, ўрта махсус таълимга оид ўқув курслари мазмунан бир-бирига мослиги, умуминсоний, миллий маданият тизимига кирувчи тизим эканлигида кўринади.
8. Таълим мазмунининг ўқувчиларнинг ёш имкониятларига мослиги ўқувчиларнинг ёш даражаси ва тайёргарлигини кўзда тутади. Уларга ўзлаштириш учун турли йўналишларда БКМ тизими таклиф этилади.
Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими мазмунини шакллантиришда ушбу тамойилларни танлаб олиш қуйидаги мезонлар бўйича амалга оширилади: эркин фикрловчи шахснинг ривожланиши ва унинг маданиятини шакллантириш масалалари мазмунини яхлит акс эттириш; илмий ва амалий аҳамияти; таълим мазмунининг мураккаблиги, ўқувчилар имкониятларининг мавжуд ўқув дастурларига мослиги; таълим ҳажмининг уни ўрганишга ажратиладиган вақтга мослиги; мактаб ҳамда лицейлар базасининг замонавий талабларга жавоб бериши; умумий ўрта таълим мазмунини қуришда халқаро тажрибаларни ҳисобга олиш.


Таълим мазмунини белгиловчи меъёрий ҳужжатлар. Илмий педагогик адабиётларда таълим мазмунини шакллантиришнинг қуйидаги уч босқичи кўрсатилади: 1) умумий назарий босқич; 2) ўқув босқичи; 3) ўқув материалини ўзлаштириш босқичи (таълим мазмунининг ўқув режаси, ўқув дастури ва дарсликлар каби меъёрий ҳужжатларда ўз ифодасини топиши).
Умумий ўрта, ўрта махсус, касб-ҳунар таълими мазмуни давлат таълим стандарти, ўқув режалари мазмунида намоён бўлади.

Ўқув режасида қуйидагилар белгиланади: ўқув йили, чорак (семестр)лар ва таътилларнинг давомийлиги; ушбу таълим муассасасида ўрганиладиган ўқув фанлари тартиби; ўқиш йиллари бўйича фанларни тақсимлаш; ҳар бир фан бўйича яхлит таълим даври ва ҳар бир синф (курс)да фанларни ўрганишга ажратилган соатлар ҳажми; ҳар бир фанни ўрганишга ажратилган ҳафталик соатлар ҳажми; практикумлар, ишлаб чиқариш ва педагогик амалиётлар ҳамда шу кабиларнинг давомийлиги.

Ўқув режасида, яна шунингдек, аниқ бир ўқув муассаси хусусиятларини акс эттирувчи, ўқувчиларнинг эркин танлови бўйича факультатив ва мажбурий машғулотлар акс эттирилади.
Ўқув режалари бир неча турда бўлиб, улар қуйидагилардан иборат:

Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасалари (академик лицей ва касб-ҳунар коллежлари) учун таянч ўқув режаси давлат таълим стандартининг ташкилий қисми ҳисобланган асосий меъёрий ҳужжат бўлиб, у намунавий ва амалий ўқув режаларини ишлаб чиқиш учун асос бўлиб хизмат қилади. Таянч ўқув режаси давлат таълим стандарти таркибий қисми сифатида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланади.

Мактаб, академик лицей ва касб-ҳунар коллежларининг намунавий ўқув режалари таянч ўқув режаси асосида тузилади ва Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим Вазирлиги томонидан тасдиқланади. Бу режа узоқ муддатга мўлжаллаб тузилади ва унинг асосида мавжуд шароитларни ҳисобга олиб ишчи ўқув режалари ишлаб чиқилади.

Дастурда ўқув материалининг таълимнинг ҳар бир йили ва ҳар бир гуруҳ, курс бўйича тақсимланиши тузилиши асослаб берилган. Дастурда кўрсатилган БКМни ўқувчилар томонидан тўла ўзлаштирилиши ўқитиш жараёни муваффақиятлилиги ва самаралилиги мезонларидан бири ҳисобланади. Ўқув дастурларининг қуйидаги турлари мавжуд: