Pedagogika 015, 4-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 4-son
 
 
19 
Fanda mavjud bo‘lgan “ilmiy hamjamiyat” atamasi ilmiy maktablar 
shakllanishidagi o‘zak tushuncha bo‘lib, u odatda bir sohaga tegishli, bitta 
yo‘nalishda ish olib boruvchi, umumiy qarashlarga ega olimlar uyushmasini 
anglatadi. Shu bilan birgalikda, ilmiy maktab ilmiy hamjamiyat sifatida turli 
soha vakillari bo‘lgan, lekin bir umumiy ilmiy muammo yechimi ustida 
ishlayotgan olimlarni ham o‘zida jamlashi mumkin. Bunday yondashuv 
umumuniversitet va kafedralararo ilmiy maktablarning yaralishiga olib keladi.
Ilmiy maktablarning tarbiyaviy ahamiyatini alohida qayd etish lozim. 
Muassasada tarkib topgan muhit, uning jamoasi tarbiyaviy va axloqiy jihatdan 
ta’sir ko‘rsatishda keng imkoniyatlarga ega bo‘ladi va bu ilmiy maktab o‘sha 
jamoaning yuksak namunasi sifatida namoyon bo‘ladi.
O‘zbekiston Respublikasida ilmiy maktablar ravnaqiga katta e’tibor 
qaratilmoqda. Har yili Fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish 
markazi tomonidan grantlar e’lon qilib boriladi. Amalda barcha ilmiy tadqiqot va 
oliy ta’lim muassasalarida ilmiy maktablar mavjud. Internet tarmog‘i orqali 
tanishib chiqilgan ko‘plab ta’lim va ilmiy muassasalar faoliyatiga doir 
materiallar turli shakldagi ilmiy maktablarning fandagi umumiy bir evolutsion 
taraqqiyotning uzviy bo‘g‘inlari sifatida jamoatchilik uchun o‘ziga xos ahamiyat 
kasb etishini ko‘rsatmoqda. Shu o‘rinda masalaning mohiyati muayyan 
muassasa, jumladan, bizning universitetimizning maqsad va vazifalarini amalga 
oshirishda ularning qaysi biri ko‘proq samara berishini ravshanlashtirib olish 
lozim bo‘ladi. Ilmiy izlanuvchi o‘z ilmiy yo‘lining avvalida ilmiy maktabga 
birlashishi, undagi o‘z tadqiqot mavzusini aniqlashi va tasdiqlatishi, maktab 
olimlari bilan o‘zaro muvofiq ravishda ish olib borishi kerak. Tadqiqotchi o‘z 
izlanishlari bilan ilmiy maktab faoliyatiga hissa qo‘shadi va bir vaqtning o‘zida u 
ilmiy maktab salohiyatini tanlangan ilmiy sohada e’tirof etiladigan mutaxassis va 
ekspert sifatida tan olinishi uchun xizmat qiladi. 
Xulosa o‘rnida shuni ta’kidlash joizki, ilmiy maktablar masalasi hali 
tadqiqot obyekti bo‘lishi kerak, shu ma’noda ushbu maqola ilmiy maktablar 
to‘g‘risidagi ilk kuzatuvlarni aks ettirgan bo‘lib, uning boshqa qirralari – ilmiy 
maktabning tan olinishi qonuniyatlari, uning hozirgi sharoitdagi tasnifiy 
belgilari, ilmiy maktab lideri, vorisiyligi, respublikadagi ilmiy maktablarning 
ilmiy fikrlar rivojidagi va xalqaro ahamiyati kabi masalalar o‘z tadqiqotchisini 
kutib qoladi.

---