Pedagogika 015, 4-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 4-son
 
 
16 
yordamchi va ilmiy bazaning mavjudligi yetakchi olimlarga universitet muhitida 
yuqori ahamiyatga ega bo‘lgan ilmiy natijalarga erishish uchun zarur asoslar 
beradi. Shu ma’noda ilmiy maktabni yetakchi olim rahbarligida belgilangan 
ilmiy dasturni amalga oshiruvchi turli toifadagi olimlarning intellektual, ruhiy-
qadriyatli, norasmiy, ochiq jamoasi deb yuritish mumkin bo‘ladi. Bunday ilmiy 
maktablarning eng ahamiyatli jihati ularda quyidagi vaziflarni hal qilishga 
qaratilganligi bilan izohlanadi: ilmiy g‘oyalarni yaratish va himoya qilish, 
alohida olimlar tomonidan hal etilishi murakkab bo‘lgan yirik ilmiy 
masalalarning jamoa tomonidan majmuaviy yechimining ishlab chiqilishiga 
erishish, yosh olimlarni tayyorlash. 
Shuningdek, ilmiy maktabga aynan olingan ilmiy yo‘nalishda yuqori 
darajadagi tadqiqotlar bilan tanilgan, barqaror obro‘ va an’analarga, tayyorlangan 
yuqori malakali tadqiqotchilar avlodi almashinuvidagi uzviylikka ega ilmiy 
jamoa deb qarash ham o‘z asosiga ega. 
M. G. Yaroshevskiy ilmiy maktabning rivojlanib borishidagi asosiy 
yo‘nalishlarni belgilab beruvchi yetakchining mavjudligi, jamoani yagona g‘oya 
atrofida birlashtiradigan tadqiqotchilik dasturining mavjudligi, birgalikda 
faoliyat yuritishga zamin yaratuvchi yagona yondashuv yoki paradigmaga ega 
bo‘lishi xususiyatini ham ko‘rsatgan edi
1
. N. A. Loginova ilmiy maktabning 
belgilari sifatida yetakchi tomonidan ishlab chiqilgan dasturning mavjud bo‘lishi, 
maktab jamoasining bevosita o‘zaro muloqotda bo‘lishi, tadqiqotni amalga 
oshirishda o‘ziga xos metodik tuzilmaning mavjudligi, faoliyat natijalarini 
baholashda ichki standartlarning mavjudligini ta’kidlagan. 
Ilmiy maktablarning mavjud bo‘lishidagi rasmiy shartlar qatorida 
quyidagilar qayd etilishi mumkin: 
- ilmiy maktab yetakchisi ilmiy jamoatchilik tomonidan keng e’tirof 
etilgan, yorqin yetakchiga ega bo‘lishi; 
- sohada qabul qilingan va amalda bo‘lgan mavjud yondashuvlardan farq 
qiluvchi, o‘ziga xos yondashuvga egalik qilishi; 
- 
soha faniga bo‘lgan qiziqishning maqolalar, seminarlar va 
konferensiyalar asosida doimiy ravishda qo‘llab-quvvatlab turilishi. 
Ilmiy maktabning vujudga kelishida yetakchida nafaqat ilmiy faoliyat 
uchun zarur bo‘lgan sifatlar, balki ijodiy jamoani o‘z atrofida jipslashtira olish 
qobiliyati ham o‘zining katta ta’sirini ko‘rsatadi. Yetakchi bir qancha funksional 
1