Ya. O. Ruzmetov

Nazorat savollari
1. Mehnatni ilmiy tashkillashtirishning mohiyati va vazifalari.
2.1shlab chiqarish unumdorligini oshirishga qaratilgan chora 
tadbirlar.
3. Boshqaruv mexanizmi tarkibi va uning vazifalari.
4.B o‘linma va sexlarda mehnatni ilmiy tashkillashtirish ishining 
bosqichlari.
5. Boshqaruv kadrlaming tashkiliy tarkibining tuzulishi.
73

---

IV BOB
MEHNATNI ME’YORLASHTIRISH ASOSLARI
4.1. Mehnatni texnik jihatdan taqsimotining mohiyati va vazifalari
Mehnatni texnik jihatdan taqsimlash - bu ishlab chiqarishni ilmiy 
tashkil qilishning muhim qismi. Texnik taqsimotining to‘g‘ri o‘matilishi 
- ichki manbalardan foydalanishida, ish vaqtini yanada tejamkorlik bilan 
sarflashda, mehnat unumdorligini oshirishda - ulkan tayanchdir.
Mehnatning texnik taqsimoti 
- bu barcha uslublar majmui, meh­
nat jarayonlarini o‘rganish asosida, korxonaning ishlab chiqarish imko- 
niyatlarini ochib ko‘rsatishda, ilg‘or mehnatkashlarning ish tajribasini 
umumlashtirish yoiida, taraqqiy, texnik bo‘yicha asoslangan mehnat 
sarflash normalarini vaqt normani, ishlab chiqarish normani, xizmat 
ko‘rsatish normalami har bir ish joyida o‘matishga imkon beradi.
Texnik taqsimotining asosiy vazifasi - mazkur ishni bajarish uchun 
qaysi hajmda mehnatni sarflash kerakligini aniqlash, tashkiliy texnik 
sharoitini hisobga olgan holda.
Texnik jihatdan asoslangan normalar - dastlabki asos qilib olingan 
bo‘lib, mehnat taqsimotini va ishlab chiqarish kuchlarini to ‘g‘ri joylash- 
tirishga, turli kasb va malakaga oid ishchilaming miqdorini aniqlash 
uchun, sex: zavodning ishlab chiqarish qudratini aniqlash, asbob -
uskunalaming qudratini aniqlash uchun, ishlab chiqarishni rejalashtirish 
uchun va turli-tuman texnologik jarayonlami qiyoslash uchun imkon 
beradi. Biror bir ishni bajarish uchun sarflanadigan mehnat me’yori va 
vaqt me’yori yoki ishlab chiqarish me’yori bilan ifodalanishi mumkin.
Vaqt me’yori 
- mazkur ishni bajarish uchun belgilangan vaqt miq- 
dori: birlik buyum ta’mirlashga, bir detalni yasash yoki yamash uchun, 
aniq ko‘rsatilgan operatsiyani amaiga oshirishga moijallangan vaqt.