Ya. O. Ruzmetov

3.4. Boshqaruv kadrlari tuzulmasi
Boshqaruv vazifalari markaziy organ va chiziqli korxonalarida 
to‘plangan va belgilangan me’yorlarga rauvofiq lavozim belgilari 
bo‘yicha rahbarlar, mutaxassislar va texnik ijrochilarga tasniflanadigan 
turli darajadagi boshqaruv xodimlari shtati tomonidan amalga oshiriladi.
Boshqaruvning tashkiliy tarkibiga quyidagilami kiritish mum к in: 
chiziqli, funksional, chiziqli-fimksional, uyushmali va adaptiv. Har bir 
tizim o‘zining afzalliklari va kamchiliklariga ega.
Chiziqli sxema yechimlami tezkor qabul qilish, ijro intizomi qat’iy 
boiishi (rahbar qarori so‘zsiz bajarilishi) ko‘zda tutiladi. Chiziqli 
sxemada tarkibiy qismlarga bo‘linish ishlab chiqarish belgisiga ko'ra 
ishlab chiqarishni taqsimlash darajasi, texnologik xususiyatlar, mah- 
sulotlar nomenklaturasi turliligi va boshqa parametrlami hisobga olgan 
holda amalga oshiriladi; yakka boshqaruv omili eng yuqori darajada bo‘- 
ladi (barcha boshqaruv operatsiyalari bitta shaxs qoiida to ‘planadi, ijro- 
chilar faqat rahbar topshiriqlarini bajaradilar); yuqori turgan boshqaruv 
organi bevosita rahbarsiz hech bir ijrochiga farmoyish bera olmaydi.
г 
------------j 
R ahbar 
 
;
I ____________
I 
, 
i 
___________ I
L io iy a v iy
ra h b a r A
L in iy a v iy
r a h b a r В
I 
i
i 
i
t
_______
i
_____________
1
.............................
c
_
I s h la b c h iq a rish b o 'lin m u la r i
3.4.1-chizma. Rahbar boshqaruvining chiziqli sxemasi
Halqasimon sxema (3.4.2-chizma) funksional boshlanishlar bilan
tavsiflanadi va har biri ma'lum bir boshqaruv funksiyalarini bajaruvchi
boshqaruv bo‘linmalari guruhini tashkii etishni ko‘zda tutadi va
ijrochiga bajarilishi majburiy bo'lgan farmoyishlar beradi.
70

---

Sxema kichik yoki mahsulot ishlab chiqarishi va savdo bozori o ‘z- 
garmas boigan o‘rtacha kattalikdagi tashkilotlar uchun ijobiy natijalar 
berdi. U turli kasbdagi (savdo-sotiq, moliya, hisob, ta’minot, texnik 
nazorat va boshqalar) yuqori malakali ishchilar orasida funksional 
majburiyatlami aniq taqsimlanishini ko‘zda tutadi, bu esa boshqaruv 
masalalarini muhokama y o ii bilan yechish imkonini beradi. Rahbar 
mutaxassislar ishiga aralashmaydi, asosan strategik rejalashtirish bilan 
shug‘ullanadi va vakillik funksiyalarini bajaradi.
Rahbar
F u n k sio n a l 
ra h b a r A
F u n k sio n a l 
ra h b a r В
.
.
1______
________t