Ya. O. Ruzmetov

3.1.1-chizma. Korxona administratsiyasi
Ishlab chiqarishni boshqarishning korxona va uning bo'gim larini 
boshqarish strategiyasini aks ettiruvchi qator omillar farqlanadi: funksio- 
nal (kasbiy yo‘naltirilgan), miqdoriy, fazoviy va vaqt bo'yicha.
3.2. Ishlab chiqarishni boshqarishning asosiy omillari
Zamonaviy sharoitlarda ilmiy asoslangan va amaliyotda sinovdan 
o‘tgan boshqaruv prinsiplariga tayanmay korxonaning samarali fao­
liyatini ta’minlash mumkin emas.
Ulaming asosida umumiy va xususiy (alohida korxonalar, faoliyat 
sohalari uchun xarakterli boigan) aniq boshqaruv omillari belgilanadi.
66

---

Ulardan asosiylari - tizim osti faoliyatining uzluksizligi va ishonch- 
liligi omillari berilgan ishlab chiqarish jarayoni rejimini uzluksizligi va 
barqarorligiga erishishni ta’minlovchi tashkiliy-ho‘jalik va texnik 
shartlarni yaratishni anglatadi. Bu omilning bajarilishi quyidagilar bilan 
ta’minlanadi:
• boshqariladigan tizim osti va uning a’zolari, shuningdek boshqa- 
riladigan ob’yektni faoliyatini (sozlanishini)ham jihatligi va ishonch- 
liligi;
• boshqaruv a’zolari va boshqariladigan ob’yektning barcha 
komponentlari orasida qaytar aloqaning mavjudligi;
• oldindan ko'zda tutilgan jarayonlar va aniq vazifalar (masalan, 
kafolatli zahiralardan foydalanish) ni bajarishda yuzaga keluvchi 
murakkabliklarni kompensatsiyalash.
Maqsadli muvoflqlik va konsentratsiyalashuv omili 
o ‘zaro 
bogiangan maqsadga yo‘naltirilgan boshqaruv tizim ostini yaratishdan 
iborat boiib, unda barcha bo*g‘imlar umumiy masalani yechishning 
yagona mexanizmini tashkii etadi. Har bir boiim , sex, ishlab chiqarish 
uchastkasining ishi oxir-oqibatda iste’molchiga hozirgi vaqtda kerakli 
boigan mahsulotni belgilangan muddatlarda olishgayo‘naltiriladi.
Boshqaruvning muntazamligi (rejalilik), proporsionalligi va dina- 
mikligi omili boshqaruv tizim ostisi korxona rivojlanishining nafaqat 
joriy masalalarini, balki uzoq muddatli masalalarini ham yechishga yo‘- 
naltirilganligida ifodalanadi. Ho'jalikni boshqarish tizim ostisi xodimlar 
harakati, sarflanayotgan resurslaming miqdori, turi va sifatini vaqt 
bo'yicha bogiaydi. Buning uchun kooperatsiyalashgan bo‘g‘inlar va har 
bir ishchining vazifalari qat’iy belgilanadi, xarajatlar esa bos-qichma- 
bosqich yagona sinxron faoliyat yurituvchi tizim ostiga bog‘-lanadi.