‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

Ibn Rushd ortodoksal ,,Kalom“ ta’limotining inson o ‘lgandan
keyin, tirilishi, oxiratning mavjudligi, ,,U dunyo“ to ‘g‘risidagi
qarashlarni butunlay rad qiladi, jon tana bilan chambarchas
bog'liq, undan ajralmasdir, deydi. U nin gch ajon individual holda
o ‘lmasdir, bir butun holda olganda, insoniyat ham o'lmasdir,
uning aqli, ya’ni umumiy aql o'lmas va abadiydir, inson aqli
haqiqatni bilishga qodirdir.
Ibn Rushd „ikki haqiqat" to‘g ‘risidagi ta’limotni ham yaratdi.
Bu ta’limotda aytilishicha, ilmiy-falsafiy fikr erishgan haqiqat —
haqiqiy bilim, diniy ta’limotlar mavjud haqiqatlarga mos kelmasligi
ham mumkin.
Ibn Rushd o ‘zining Abu Hamid Muhammad G ‘azzoliy
asari — „Taxofut al-falosifa“ („Faylasuflami rad etish“) ga qarshi
yozgan ,,Taxofut-ut-taxofut“ („Faylasuflami rad etishni rad
etish“) asarida G ‘azzoliy ta’limotini qattiq tanqid qiladi. U, kishi
oliy kamolotga faqat zikr-u sano orqali emas, balki ilmiy-falsafiy
bilimlarni egallash orqali erishadi, deb ta’lim beradi. Ibn Rushdning
bu ta’limoti 0 ‘rta asrdagi Yaqin va 0 ‘rta Sharq mamlakatlarida,
keyinchalik esa, Uyg‘onish davri Yevropa mamlakatlarida falsafiy
qarashlar rivojlanishida katta rol o ‘ynaydi. U 0 ‘rta asr hurfikrli-
ligining eng yirik namoyandalaridan biri bo‘lgan.
Kalom va Mu’tazila g'oyalari 0 ‘rta Osiyo mutafakkirlarining
falsafiy qarashlarida ham o ‘z ifodasini topadi.
X asrda yashagan Turkistonlik olimlar Abul-Qosim Samar-
qandiy va Abu Mansur as-Samarqandiy bergan ma’lumotlarga
ko‘ra, M u ’tazila g ‘oyalari Samarqand, Buxoro madrasalarida ham
keng tarqalgan, ular bilan Kalom falsafasi tarafdorlari o ‘rtasida
katta munozaralar olib borilgan. Ray shahrining qozikaloni Qozi