Qur’on suralarida oxirat kunining boshlanishi bilan bogʻliq dahshatli hodisalar, barchaning halok boʻlishi, keyin odamlarning tirilishi, oʻrindan turishi, birma-bir soʻroq qilinib,

Qur’on suralarida oxirat kunining boshlanishi bilan bogʻliq dahshatli
hodisalar, barchaning halok boʻlishi, keyin odamlarning tirilishi, oʻrindan
turishi, birma-bir soʻroq qilinib, savob va gunohlar oʻlchanishi, shunga
qarab odamlarning jannat yoki doʻzaxga kiritilishi, doʻzax azoblari va
jannat rohatlari va hokazolar bayon etilgan.

Jannat va do‘zax
1. Jannat (arab. – bogʻ, bo‘ston, uch
moh; fors.
–
behisht; dor us
-salom, dor ulbaqo, dor ul
-oxir, dor ul
-muqoma, dor ul
-
muttaqin, bogʻi eram, firdavs, illiyun va
boshqa.)
– taqvodor insonlar narigi dunyoda
rohat va farogʻatda yashaydigan joy. Qur'onda
jannat haqida bir necha yerda bayon qilingan
(47: 15
-55, 46
-78; 76:11-12). Islom dini
aqidasi bo‘yi
cha, bu dunyodagi hayoti davrida
imonli holida ezgu ishlar bilan shugʻullangan
kishilarga Alloh tomonidan ja
nnatdan joy
beriladi.
Jannatda hayot abadiy bezavoldir.
Jannatdagilarni Alloh turli ne'matlar bilan
ta'minlaydi. U yerda gʻam
-gʻussa va tashvish
yo‘q. Odamlarning yaxshi ko‘rgan barcha
narsasi muhayyo etiladi, hatto juftlari ham
birga bo‘ladi. Qur'onda jan
nat daraxtlar
ostidagi ariqlardan zilol suvlar oqib turadi, deb
ta'riflanadi. U yerda insonlar qarimaydi va
kasal ham bo‘lmaydi. Jannatda havzi Kavsar
mavjud bo‘lib, uning xislatlari ta'riflanadi.
Havzi Kafsardan jannat ahli suv ichadi.
Jannatning 8 eshigi
bor deb yuritiladi.
Bular: 1) paygʻambarlar, shahidlar, siddiq
bandalar va saxiylar; 2) namozxonlar; 3) zakot
beruvchilar; 4) amri ma'ruf, nahiy munkar
qilgan mo‘minlar;
5) nafsu shahvatini jilovlab
yurganlar; 6) haj va umra qilganlar; 7) Alloh
yo‘lida jiddu jahd qilganlar; 8) taqvodor va
ota-onasini rozi qilganlar va ro‘zadorlar
kiradigan darvozalardir. Jannatni qo‘riqlovchi
farishta “Rizvoni jannat” deb ataladi. Jannatda
eng oliy ne'mat
– Allohning diydorini
ko‘rishlik hisoblanadi.
2. Do‘zax (fors.; arab. – nor, jahannam, jahim, saqar;
turkiy tilda – tamugʻ) – din talablarini bajarmagan
gunohkorlar oxiratda jazolanadigan joy. Islom dinidagi
asosiy tushunchalardan biri. Qur'onda do‘zax haqida bir
necha o‘rinda ta'kidlab o‘tilgan (6: 128; 11: 106, 107).
Do‘zax Alloh kofirlar va gunohkor bandalarga jazo
berish uchun yaratgan. Diniy tasavvurga ko‘ra, do‘zax
dahshatli chuqurlik, ichida olov yonib turadi. Do‘zaxga
mahkum qilingan bandalar shu olovga tashlanadi, ular
qaynoq suv ichida, u yerda o‘sadigan zaqqum
daraxtining (shayton boshiga o‘xshagan) mevasi bilan
ovqatlanadi, cheksiz azob chekadi, terilari kuyadi,
Qur'onda shunday ta'kidlanadi: “Qachonki terilari kuyib
bitishi bilan haqiqiy azobni totib ko‘rishlari uchun
o‘rniga boshqa terilarni almashtiramiz” (4:56). Do‘zax
azoblaridan yana biri achishtiruvchi sovuqdir. Do‘zax
bir necha tabaqadan iborat bo‘lib, har bir gunohkor o‘z
gunohiga qarab tabaqalarda azoblanadi. Islom diniga
ko‘ra do‘zaxning 7 darvozasi bor: 1) hoviya – eng
chuqurlikda joylashgan bo‘lib, unga munofiqlar,
Fir'avnga o‘xshagan kofirlar kiradi; 2) jahim –
mushriklar; 3) saqar – dindan qaytgan murtadlar; 4)
Lazo – shayton – iblis, uning do‘stlari va majuslar; 5)
xutama – Allohning amriga bo‘ysunmagan kofir
kimsalar; 6) sair – Allohga shirk keltirgan nasroniylar;
7) jahannam – gunohi kabiralar qilib, tavbasiz o‘tgan
musulmonlar kiradigan darvozalardir. Do‘zaxni
qo‘riqlovchi farishta Moliki do‘zax deb ataladi. Qalbida
Allohga iymoni bo‘lgan bandalar do‘zaxda ma'lum vaqt
azob tortganlaridan so‘ng o‘sha imonlari sharofati bilan
do‘zaxdan chiqarilib, jannatga kiritiladi. Faqir-fuqaro,
yetim-yesirlarga rahm-shavqat qilish, musulmonlar va
inson bolasining ogʻirini yengil qilish ko‘plab
bandalarning do‘zaxdan ozod etilishi uchun sabab
bo‘ladi. Ammo imonsiz kishilar, kofir va mushriklar