Fan/modul kodi

qadimgi davrda odamlar o‘z ehtiyojidan ortib qolgan 
iste‘mol mahsulotlari turib qolmasligi va saqlashning 
imkoniyati bo‘lmaganligi bois ularni o‘zlariga yaqin yoki 
tanish odamlarga bergan, bu o‘z – o‘zidan odamlar 
o‘rtasida stixiyali ravishda bir tomonlama ayirboshlash 
munosabatlari vujudga kelishiga sabab bo‘lgan; 

---

omillar asos bo‘ lib xizmat qiladi: Keyinchalik odamlarning ongi, dunyoqarashi va 
hayot kechirish tarzi rivojlanganligi natijasida, ikki tomonloma ayirboshlash 
munosabatlari vujudga kela boshladi. Bu davrda, kishilarda o‘ ziga zarur bo‘ lmagan 
buyumning o‘ rniga nimadir olish evaziga, ikkinchi kishiga berishi lozimligini anglay 
boshladilar. Bularning barchasi dastlab stixiyali ravishda sodir etilib, bu odamlarning 
kundalik uchun zarur bo‘ lgan buyumlar, oziq – ovqatlar, kiyim – kechaklar va boshqa 
ehtiyojlarini qondirish natijasida ro‘ y bergan. Bu davr ishlab chiqarish usulining natural 
xo‘ jalik tuzumi davriga borib taqaladi. Ma‘ lumki, natural xo‘ jalik tuzumidan ilgarigi 
davrda har bir kishi kunlik ehtiyoj uchun zarur bo‘ lgan mahsulotni mustaqil ravishda 
ishlab topgan (yaratgan)ligi bois, ular o‘ rtasida ayirboshlash munosabatlariga ehtiyoj 
mavjud bo‘ lmagan. Yuqorida qayd etilgan ikki omil, kishilar o‘ rtasida ayirboshlash 
munosabatlarining shakllanishiga zamin yaratdi, natijada odamlar ixtiyoridagi ortiqcha 
mahsulotni o‘ zi uchun zarur bo‘ lgan boshqa mahsulotga ayirboshlashga ehtiyoj seza 
boshladi. 
Demak, ayirboshlash ―A va ―B tomonlar o‘rtasidagi o‘zaro kelishuv natijasida 
sodir bo‘ladigan jarayon bo‘lib, ―A o‘ziga tegishli tovar yoki xizmatini B tomonning
tovar yoki xizmati uchun berishdir. Madomiki, ushbu almashuv jarayoni ikki
tomonga ham iqtisodiy jihatdan foydali bo‘lib, ―A‖ tomon voz kechgan tovar yoki 
mahsulot o‘rniga o‘zi uchun zarur bo‘lgan, undan ham foydaliroq tovar yoki xizmatni 
oladi. 
PUL NIMA? 
Agar siz Amerikada mustakillik uchun kechgan urushdan ilgari yashaganingizda, 
sizning pullaringiz asosan ispan kumush tangalardan iborat bular edi. (kumush tangalar 
«pieces of eight» deb nomlanar edi). Fukarolik urushigacha bulgan davrda AQShda 
pulning asosiy shakllari sifatida oltin va kumush tangalar xamda xususiy banklar 
tomonidan muomalaga chikarilgan banknotalar, veksellar mavjud edi . Xozirgi kunda 
AQShda pul sifatida xukumat tomonidan muomalaga chikarilgan nafakat tangalar va 
dollar banknotalari, balki banklardagi mavjud xisobrakamlarga yozilgan cheklarni pul 
Ayirboshlash
– bu kishilarning istak – xohishlari va ehtiyojlari mahsuli sifatida amalga 
oshiriladigan jarayon bo‘lib, buning natijasida, tomonlar ehtiyojini qondirish maqsadida 
ixtiyoridagi narsadan voz kechib, zarur bo‘lgan narsaning o‘rniga berishdir. Ayirboshlash 
kishining ehtiyoji bo‘lgan buyumga ega bo‘lish imkoniyatini beradigan jarayondir. 

---

sifatida ishlatishingiz mumkin. Turli davrlarda pul kurinishida xar xil tovarlar 
ishlatilishig karamasdan, pul doimo insonlar va iqtisodiyot uchun muxim xisoblangan. 
Pulning iqtisodiyotga tasirini tushunish uchun, pulning aynan nima ekanligini bilishimiz 
zarurdir. Ushbu bobda pulning funksiyalari, iqtisodiyotni samaradorligini oshirishda 
ularning urni, pulning tarixiy shakllari va ularni ulchashning yangi yondashuvlari kurib 
chikiladi.