Графикаси касб-ҳунар коллежлари учун ўқув қулланма

Компьютер графикасидан фойдаланишнинг асосий қоидалари ва 
қўллаш соҳалари. 
Компьютер графикаси қўлланиладиган асосий соҳаларни кўрсатиб 
ўтамиз: 

Графикларни чизиш; 

Картография-географик, табиий ѐки иқтисодий ҳодисаларни ўзаро 
чегарадош мамлакатлар, вилоятлар, ўлкаларнининг аниқ харитасини 
тасвирлаш; 

Чизмачилик ва конструкторлик ишларини автоматлаштириш; 

Моделлаштириш ва мультипликация; 

Турли технологик жараѐнларни бошқариш – ҳаѐтий масалаларни 
интерактив режимда намойиш этиш. Технологик жараѐнни энг керакли
нуқталарига 
ўрнатилган 
дастлабки 
ахборот 
манбаи 
бўлган 
ўлчагичлардан келаѐтган ахборотлар қийматини визуал идрок қилиш; 

Канцелярия ишларини автоматлаштириш ва чоп этишни электрон 
усули; 

Реклама ва санъат - қандайдир фикрни ифодалаш ва эстетик ѐқимли 
тасвирлар орқали жамоани диққатини тортиш. 
Назорат учун саволлар 
1. Компьютер графикаси неча турга бўлинади? 
2. Компьютер графикаси турларининг бир-биридан нимада? 
3. Интерфаол графика нима? 
4. Комапьютер графикасининг қандай туркумлари мавжуд? 
5. 2D турдаги графиканинг базавий функциялари нималардан иборат? 
6. 3D турдаги графиканинг базавий функциялари нималардан иборат? 
7. Компьютер графикасини қайси соҳаларда қўллаш мумкин?

---

19 
КОМПЬЮТЕРДА ТАСВИР, ФОРМАТ, КЎРИНИШ 
 
 График форматларда сиқиш. 
 График форматлар. 
 График форматларни таққослаш ва уларга қўйиладиган талаблар. 
График форматларда сиқиш. 
Веб-саҳифалар яратишда турли хилдаги 
иллюстрациялар ишлатиб турилади. Уларга 
қуйидагилар киради: логотип, тугма, баннер, 
ҳаракатланувчи тасвир, фототасвир, диаграмма ва 
графиклар. 
Одатда график файллар катта ўлчамга эга 
бўлади. Масалан, BMP, TIFF ѐки PCX форматларидаги график файллар 
самарасиз кодланади ва тасвирни тўғри етказишга керакли ўлчамдан ҳам 
катта ўлчамга эга бўлиши мумкин.
Фойдаланувчиларнинг катта қисми тармоққа модемлар орқали уланади. 
Фойдаланувчи модемларининг провайдерлар билан уланиш тезлиги 56 
КБит/сек дан ошмаслигини ҳисобга олган ҳолда, бундай график файллардан 
фойдаланиш мақсадга мувоффиқ эмас, чунки саҳифалар юкланиш вақти 
чўзилиб кетади. 
Бундай ҳолатда саҳифаларни тармоқда нашр қилишга тайѐрлашда 
асосий мақсад - иллюстрациялар ҳажмини максимал даражада 
камайтиришдир, чунки график файллар ҳажми саҳифанинг умумий ҳажмини 
белгилайди, бу эса ўз навбатида унинг юкланиш тезлигига таъсир қилади. 
Тармоқдаги графиканинг юкланиш вақтини қисқартириш учун график 
файлларни сиқувчи жуда кўп сонли технологиялар ишлаб чиқилган. График 
маълумотларни сиқувчи технологиялар икки хилга бўлинади: тасвир 
сифатининг йўқолишига олиб келадиган ва тасвир сифатини сақлаб қолувчи. 
Сиқиш технологиясининг биринчи типи бу жараѐн вақтида график файллар-
нинг баъзи маълумотларини йўқотади, бу билан у тасвир сифатига зарар 
етказади; иккинчи хилда эса тасвир сифатига таъсир кўрсатмаган ҳолда 
график файлларни сиқади. Формат ва график файлларни сиқиш технология-
сини тўғри танлаб, бошланғич тасвир сифатини бузмаган ҳолда 10-50 марта-
гача кичрайтириш мумкин, яъни, сиқилган ва сиқилмаган тасвирлар 
орасидаги фарқни инсон кўзи билан аниқлаб бўлмайди.
Ҳозирги кунда тармоқларда икки асосий график формат қўлланади: 
GIF ва JPEG (ѐки JPG). Бу график форматларда иллюстрацияланган
саҳифаларни барча кенг тарқалган браузерлар тушунади ва тўғри
тасвирлайди. Бу форматларнинг ҳар бири ўз устунликлари ва
камчиликларига эга, бу уларнинг қўлланиш соҳасини аниқлайди, улар 
орасидаги фарқни тушуниш ўз навбатида сайт саҳифаларини график безаш 
ишларини осонлаштиради. 

---

20