Ишнинг мақсади: Захчахона конинг геологик харитасини тузиш ва уни талқин қилиш. Вазифа

2-АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ


Ишнинг мақсади: Захчахона конинг геологик харитасини тузиш ва уни талқин қилиш.
Вазифа: Захчахона графит конидаги геологик ётқизиқларни ёшини аниқлаш ва графитлашган номаъдан таналарни геологик жиҳатдан ёритиб бериш.
Дастлабки материаллар:Захчахона конинг геологик харитаси ва графит конлари бўйича маълумотлар (Ўзбекистон Республикасида).
Асосий ечилиши лозим бўлган масалалар:

• 
  Берилган намуна асосида Захчахона геологик харитасини тузиш ва уни геологик тузилишини асослаш;
  
• 
  Ўзбекистон ҳудудидаги графит конларини жойлашув майдонларни ва уларни вужудга келиш генезини аниқлаш.
  
• 
  Графит хом-ашёсини қўлланиладиган сохалар.
  

Вазифани бажариш учун намуна:

Ўзбекистон ҳудуда жойлашган графит контари бўйича умумий маълумот

Графит бу кристалли ёки криптокристалли ("Аморф") тузилишга ега бўлган углероднинг полиморф модификацияси. Графитнинг эриш нуқтаси 3850 да 50° С, кислотага чидамлилик, юқори электр ўтказмаслик, ўтга чидамлилик, эгилувчанлик, паст қаттиқлик, кимёвий инерсия, ҳолатидаги энг юпқа қатламли йирик юзалар.
Халқ хўжалигининг графитга бўлган талаби юқори. Графитнинг хом-ашёсининг деярли 58% машинасозлик саноатида, 28% - кимё, электр ва қора металлургияда ишлатилади. Оз миқдорда нефт қазиб олиш, қурилиш, нефт-кимё, тиббиёт ва енгил саноатларда ишлатидади. Графитнинг деярли барча синфлари кристалл рудалардан ва "аморф" рудалардан олинади.» ишқаланишга қарши маҳсулотлар ишлаб чиқаришда мойловчи модда сифатида буталар ва подшипниклар учун лайнерлар, пистонлар учун зичлагич ва ҳалқаларни ёпиштириш ва бошқалар. Айниқса, соф графит ядро реакцияларида ишлатилади ва сунъий олмос ишлаб чиқаришда.
Ўзбекистон Республика ҳудудида графит минерализацияси жуда нотекис тақсимланган. Тарқалган ҳудудлар Кулжуктов, Каратюбинскй, Букантав, Ауминзатау, Тамдитов ва Жанубий-Ҳисор минералашган жойлар (объектлар умумий сонининг 70% дан ортиқ). Деярли барча объектлар кам ўрганилган. 1928да Тазказган кони топилди ва батафсил ўрганилди – дунёдаги енг йирик конлардан бири. Ўрта Осиё графит ётқизиқлари ва кўринишлари магматик, контакт-метасоматик ва метаморфик генетик гуруҳларга мансуб.
Улар орасида катта Тазказган кони, жуда кўп кам ўрганилган кўринишлар ва минерализация нуқталари, уларнинг энг қизиқарли бор: Актостй, Калаатин, Таушан, Шарқий Шаидараз, Шарқий Султанбиби, Аякгузҳумдй (Кулдзҳуктау тоғлар, Бухоро ва Навоий вилоятлари), Сазаган, Игрикул,
Кипакул, Миранкул, Алямик, Аксай, Агалйк (Каратюбе Тоғлар), Ойтом:, Дербез (тоғлар Алтйнтау), ва ҳоказо. Улар юқорида айтиб ўтилган генотипларга асосан шартли равишда тааллуқлидир, чунки баъзи ҳолларда графитнинг контакт метасоматоз билан ёки юқори ҳароратли жараёнлар билан боғлиқлиги аниқ эмас. Буларга графит объектлар гранитоидларда, диоритларда ёки габброда киритмалар, уя, лентасимон жисмлар кўринишида бўлади, лекин асосан интрузивнинг контакт зонасида бевосита чўкинди-метаморфик жинслар, шу жумладан карбонатли жинслар билан ҳосилалар мавжуд.
Графит минерализацияси баъзан қалинлиги 1,5-2 м гача бўлган лентасимон жисмлар кўринишида 6-10 км масофага бориб тақалади. 20%. Бундай графит минерализациясига мисол қилиб кони Навоий вилоятида тазказган, Зарафшоннинг 120 км жануби-ғарбида, 80-90 км дан темир йўл линияси Навоий-Учқудуқ, Кулджуктау тоғларининг ғарбий қисмида. Омонат Белтау антиклиналининг жануби-ғарбий қаноти билан чегараланган бўлиб, у габброид массиви томонидан бузилган мулд шаклидаги тоғора билан мураккаблашган. Унинг геологик тузилиши интенсив бўлган палеозой қум-сланец ва карбонат ётқизиқларини ўз ичига олади бурмаларга езилади. Постмагматик ҳосилалар скарнлар ва графитизация зоналари билан ифодаланади. Скарнларнинг гранат-wолластонит кўпроқ тарқалган. Wолластонит юқори сифатли бўлиб, унинг таркиби 35-40%, баъзан еса 70-80% гача етади(Кромская, 1971).
Тасказган коннинг графит консентрациялари контакат билан чегараланган ва лентасимон орасида габброидларнинг интерпластик шунғишлари кузатилади. Улар ҳар хил катталикдаги тик тушган жисмларни ифодалайди: 20-100 дан 600 м узунликда 0.5-5 м қалинликда (м) 60-90 м. юқори тарқалиши, ёг ъ миқдори ва қаттиқ киритмаларнинг йўқлиги консентратнинг кул қисми уни графитдан бошқа конлардан ижобий ажратиб туради МДҲ давлатлари. 1.01.2016 каби давлат баланси томонидан қайд этилган захиралар Кат бўйича 2334 минг тонна графит рудалари (349.5 минг тонна графит). +А Б C1+, мушук кўра. C2 – 3796 минг тонна графит рудалари (456.4 минг тонна графит). Ўтган асрнинг 30-йилларидан бошлаб кичик ҳажмда эксплуатация қилинган. Бу республиканинг қуюи саноати учун графитга бўлган талаби ва қалам ишлаб чиқариш ва бўйоқчиликда кенг фойдаланилган. Графитнинг асосий истеъмолчилари Ўзбекистон металлургия заводи, ва Россия эди. 1989 йилдан бошлаб Тасказган конида графит ишлаб чиқариш тўхтатилди.
Ўзбекистон Республикасидаги Ҳисор тоғ тизмлардаги графит конлари.
Ҳисор тизмасининг Жанубий ва жануби-ғарбий қисимлврида и Рупат, Заучак, Шаргун Жануби ва Шаргун шимолидир. Таркибида минераллар бўлган кристалли сланец, кварситлар, гнеиссалар, мармар, одатда, метаморфлашган терригеноз-чўкинди жинслар бўлиб, дастлаб таркибида битум, смолалар ва турли организмларнинг қолдиқлари кўринишида углерод бўлади.
Рупат намоён Сурхондарё вилоятининг Сариосиё туманида, қишлоқлардан 6,5 км шимолда жойлашган. Сангардак ва қишлоқлардан 3,5 км жануби-ғарбда. Кҳоджиосмон (Безуглов ва бошқ., 1970). Графит сланецлари билан ифодаланган графит минерализацияси биринчи суб-формациянинг базаси ва Малянда ҳосил бўлишининг ўрта суб-формацияси билан ҳам боғлиқ. Бундан ташқари, ўрта суб формация хусусияти юқори чегара графит жинсларнинг йўқолиши билан характерланади умуман олганда, биринчи ва ўрта кичик ҳосилалар графитик ва графит бўлмаган кварсит гнеиссалари, биотит гнеиссалари ва графитик плагиогнеиссаларнинг ритмик ўзгарувчан қатламларидан ташкил топган. Жуда оз миқдорда кристалл биотит сланецлари мавжуд; ҳар бир қатлам, одатда, бир паралел қатламли эга, ва баъзан кавариқ қатламли шакилларнинг ривожланиши билан намаён бўлади.