S. J. Razzaqov Namangan muhandislik-qurilish instituti

ρ
3
 
o’rniga to’ldiruvchi donalarining sement 
qorishmasidagi zichligi –
ρ
z
s.t
olinadi (3) formula.
Bo’shliqlik – bu to’ldiruvchilarning muhim xarakteristikasi xisoblanadi. 
Zich konstruksion betonda barcha bo’shliqlar sement qorishmasi bilan to’lishi 
kerak. Shu sababli bo’shliqlik qancha kam bo’lsa, betonda sement sarfi xam 
shuncha kam bo’ladi. Yirik g‘ovakli betonda esa aksincha, yani to’ldiruvchilarning 
bo’shliqligi katta bo’lishi kerak . 
To’ldiruvchi bo‘shliqligi, donalar shakli va donadorlik (granulometrik) 
tarkibiga bog‘liqdir.
 
4-§.
 To’ldiruvchilarning dona g‘ovakligi 
G‘ovaklik - to’ldiruvchi donasidagi barcha g‘ovaklarning xajmlari 
yig‘indisini dona xajmiga nisbatiga aytiladi. Ko’pincha xar bir donaning aloxida 
g‘ovakligi emas, balki olingan namunadagi donalarning o’rtacha g‘ovakligi 
aniqlanadi. 
Agar donalar zichligi – 
ρ
3
 
va to’ldiruvchi modda zichligi – 
ρ
 
malum bo’lsa, 
u xolda g‘ovaklik quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi: 
%
100
)
1
(





з
гов
V
,
Agar formuladagi 
ρ
3
o’rniga sement qorishmasidagi donalar zichligini 
qo’ysak, u holda barcha g‘ovaklik emas, balki uning qismi aniqlanadi, yani 
betonda sement qorishmasi to’ldirmaydigon g‘ovaklik aniqlanadi.
Umumiy g‘ovaklikdan kelib chiqib ochiq g‘ovaklarni aniqlaymiz va 
natijada betonning to’ldiruvchilarining ochiq g‘ovaklarini to’ldirish uchun 
sarflanadigan qo’shimcha sement qorishmasi xajmi aniqlanadi.
 

---

23 
5-§.