6-amaliy mashg’ulot mavzu: Og’ir va o’ta og’ir betonlar tarkibini loyihalash. Reja

6-AMALIY MASHG’ULOT
Mavzu: Og’ir va o’ta og’ir betonlar tarkibini loyihalash.
Reja:

1. 
   Beton qorishmasining tarkibi.
   

2.Og‘ir beton tarkibini loyihalashga doir misollar

Beton qorishmasining tarkibi ikki usulda hisoblanadi:

1. Suv-sement nisbati (S/S) ko‘rsatilgan holda, og‘irligi bo‘yicha nisbatlarda. Bunda sement sarfi S = 1 ga teng deb, qum sarfi-X, shag‘al (chaqiq tosh)- U deb olinadi. Yani, sement sarfiga mos holda, nisbatlarda:
S:Q:Щ = 1:X:U va S/S ko‘rsatilgan holda(masalan S:Q:Щ = 1:2,5:4,7; S/S = 0,6).
2. 1 m³ zichlangan beton qorishmasiga sarf bo‘ladigan materialarning haqiqiy miqdori bo‘yicha, masalan:
Sement – 298 kg
Qum – 621 kg
Щag‘al – 1294 kg
Suv – 170 l
Jami: 2383 kg
Beton ikkita tarkibi bilan, yani quruq holatdagi materiallar bilan hisoblangan laboratoriya sharoitidagi va tabiiy (nam holatdagi) materiallar bilan ishlab chiqarish sharoitidagi tarkibi bilan farqlanadi.
Beton tarkibini tanlashda bir nechta usullar mavjud bo‘lib, ulardan eng qulayi V. G. Skramtaev taklif qilgan “absolyut hajmlar” usulidir. Bunda, oldin betonning taxminiy tarkibi (sement, qum, щag‘al va suv sarfi) kerakli formulalar yordamida hisoblab topiladi, so‘ngra sinov qorishmasi tayyorlanib, uning harakatchanligi va shu qorishmadan tayyorlangan kub namunalarning mustahkamligi aniqlanadi.
Sinov qorishmasini tayyorlash uchun quyidagi malumotlar malum bo‘lishi kerak: betonning sinfi (markasi) qorishmaning harakatchanligi, sementning faolligi, sement, qum, shag‘al (chaqiq tosh) larning haqiqiy va uyma zichliklari, shuningdek, mayda va yirik to‘ldiruvchilarning g‘ovakligi va suv talabchanligi kabilar.
Sinov qorishmasi uchun beton tarkibi quyidagi ketma-ketlikda hisoblanadi:
1. Talab qilingan mustahkamlik va qorishma harakatchanligiga asoslanib suv-sement nisbati quyidagi formulalar orqali aniqlanadi:
oddiy betonlar uchun, S/S ≥ 0,4 (S/S≤2,5) shartga asosan:
S/S = A·R_s/(R_b + A·0,5·R_s) (6.1)
yuqori mustahkam betonlar uchun, S/S<0,4 (S/S≥2,5) shartga asosan:
S/S = A₁·R_s/(R_b - A₁·0,5·R_s) (6.2)
bu yerda R_s-sementning faolligi, MPa, R_b-betonning mustahkamligi, MPa, A va A₁-to‘ldiruvchilarning sifatini hisobga oluvchi koeffitsientlar. Yuqori sifatli to‘ldiruvchilar uchun A = 0,65, A₁ = 0,43; oddiy to‘ldiruvchilar uchun A = 0,6, A₁ = 0,4 va sifati past to‘ldiruvchilar uchun A = 0,55, A₁ = 0,37.
2. Suv sarfi beton qorishmasining talab qilingan harakatchanligi, to‘ldiruvchilarning turi, donadorligi va boshqa xususiyatlarini hisobga olgan holda tuzilgan maxsus 6.1-jadvaldan yoki grafiklardan aniqlanadi.
3. Yuqorida aniqlangan suv sement va suv miqdori bo‘yicha 1m³ beton qorishmasi uchun sarf qilinadigan sement miqdori quyidagicha aniqlanadi:
S = S/(S/S) (6.3)

Zich to‘ldiruvchili 1 m³ beton qorishmasi uchun sarf qilinadigan taxminiy suv miqdori

6.1-jadval

Qorishma ko‘rsat-kichi	Bikrligi DAST-10181•81, bo‘yicha, sek	Harakat-chanligi, sm	Suv sarfi, l/m^3, to‘ldiruvchilarning donadorligi quyidagicha bo‘lganda
			shag‘al				chaqiq tosh
			10	20	40	70	10		20	40	70
J0 J1 J2 J3 P1 P2 P3 P4	31 30...21 20...11 10...4 - - - -	- - - - 1...4 5...10 11...20 >20	150 160 165 175 190 200 215 225	135 145 150 160 175 185 205 220	125 130 135 145 160 170 190 205	120 125 130 140 155 165 180 195		160 170 175 185 200 210 225 235	150 160 165 175 190 200 215 230	135 145 150 160 175 185 200 215	130 140 155 155 170 180 190 205