MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY
TAMOYILLARI
59
boshqa xujjatlar.
3
Ishchi xujjatlarni shakli auditorlik tashkiloti tomonidan mustaqil ravishda ishlab chiqiladi,
agar O’zbekiston Respublikasi auditorlik faolityaini tartibga soluvchi ko’rsatmalarida boshqa
shakllar nazarda tutilmagan bo’lsa. Auditorni barcha muxim masalalar bo’yicha professional
fikrlari ishchi xujjatlarda shu masalalar echimi bilan aks ettirilishi lozim. Ishchi xujjatlar etarli
darajada to’liq va mukammal bo’lmog’i lozim. Unga asosan tajribali auditorlar tashkilotda
o’tkazilgan auditning xususiyati xaqidagi umumiy ma’lumotni shaklantira olsinlar.
Bevosita auditni yakunlash jarayonini tadqiq qilish shuni ko’rsatdiki, audit natijalari
ko’pincha oddiy ish qog’ozlarida qoralama qo’lyozma ko’rinishida umumlashtirilib, ishlov
beriladi va auditorlik hisobotiga kiritiladi. Ushbu vaziyatni barataraf etish va audit yakunida
aniqlangan xato-kamchiliklarni umulashtirishni xronologik, sistemali, aralash guruhlash
usullarini qo’llash tavsiya etiladi. Uning natijalariga asoslanib xato-kamchiliklarni bartaraf etish
chora-tadbirlari ishlab chiqilishi lozim. Ushbu chora-tadbirlar esa audit natijalari bo’yicha
aniqlangan xato-kamchiliklarning sabablarini ochib berishga va asoslangan qarorlar qabul
qilishni ta’minlaydi
.
(5-chizma)
Auditning natijalari umumlashtirilib baholangandan keyin auditorlik xulosasi va hisoboti
bilan rasmiylashtiriladi.
O’zbekiston Respublikasining “Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi qonunning 18-moddasiga
binoan auditorlik hisoboti auditorlik tekshruvi borishi, buxgalteriya hisobini yuritishning
belgilangan tartibdan aniqlangan chetga chiqishlar, moliyaviy hisobotdagi qoida buzarliklar
to’g’risidagi mufassal ma’lumotlardan, shuningdek auditorlik tekshiruvi o’tkazish natijasida
olingan boshqa axborotlardan iborat bo’lgan va xo’jalik yurituvchi rahbariga, mulkdorga,
qatnashchilarning umumiy yig’ilishiga yo’llangan xujjatlardir.
Auditorlik hisoboti №70 “Auditorlik hisoboti va moliyaviy hisobot to’g’risida auditorlik
xulosasi” nomli auditorlik faoliyatining milliy standartiga muvofiq quyidagi qismlardan iborat:
nomi ( “Auditorlik hisoboti” yoki “Auditorlik tashkilotining nomi” degan har ikkala nom
bir xil ma’noga ega);
adresat nomi;
kirish qismi;
tahliliy qism;
yakuniy qism.
Ta’kidlash joizki xalqaro va milliy standartalarning asosiy qoidalarini qiyoslash ularning
mazmunan o’xshashligidan dalolat beradi .
Auditorlik tekshiruvining natijalari asosida tuzilgan hisobotda korxona moliya-xo’jalik
faoliyati va uning natijalarining umumiy ahvoli, shuningdek, buxgalteriya hisobini yuritish va
hisobot tuzishning holati, tahlil ishlarining darajasi hamda korxonadagi hisob-tahlil
xodimlarining tavsifi aks ettiriladi. Auditorlik hisoboti ma’lumotlari korxona bozor sharoitlarida
qanday moslashayotganligiga va muvaffaqiyatli rivojlanishi hamda foydasini ko’paytira olishga
qodirligini yoki aksinchaligini bildirishi lozim. Albatta, tekshirilayotgan korxonadagi axvol
bezab ko’rsatilmasdan, auditorga taqdim qilingan axborot xaqiqiy bo’lgandagina ehtiroslarga
berilmagan va real auditorlik hisoboti hamda xulosa shakllanadi. Auditor hisobotda keltirilgan
kamchiliklar bo’yicha ularni bartaraf qilishga qaratilgan o’z takliflarini ham ko’rsatib o’tishi
lozim. Lekin tekshirilayotgan korxona xodimlariga “yaxshilik” qilish maqsadida auditor shaxsan
o’zi dastlabki xujjatlar, hisob regitrlari va buxgalteriya hisobotlaridagi xatolarni to’g’irlashi
mutlaqo mumkin emas.
Shu bilan birga auditorlarga u yoki bu noxush faktlarni boshqacha qilib yoritishga yoki
tekshiruvchilar uchun qulay xulosa tuzib berishga majburlash maqsadida ruhiy, jismoniy yoki
3
6-sonli “Auditni xujjatlashtirish” nomli O’zbekiston Respublikasining Auditorlik faoliyatining milliy standarti
№812 03.09.1999y Adliya vazirligi tomonidan ro’yxatdan o’tgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |