Moliyaviy hisobot auditi

 
Kafedra mudiri
 
B.Hamdamov 
Fanning O’quv Uslubiy Majmuasi Hisob va audit fakultetining Kengashi 
muhokamasidan o’tkazilgan va fakultet Kengashida ko’rib chiqish uchun tavsiya 
etilgan. (2018 yil “__” ___dagi “__”-sonli qaror) 
Fakultet dekani
 
 
 
 
K.Karimova
Kelishildi: 
 
 
O’quv-uslubiy bo’lim boshlig’i T.Boymurodov 
 
 
O’quv ishlari bo’yicha prorektor I. Qo`ziyev
 
Fanning O’quv Uslubiy Majmuasi institut o’quv-uslubiy Kengashining 2018 
yil “__” ___dagi “__”-sonli yig’ilishida ko’rib chiqilgan va tasdiqlash uchun 
tavsiya qilingan.
Fanning O’quv Uslubiy Majmuasi institut Kengashining 2018 yil “__” 
___dagi “__”-sonli majlisi bayoni bilan ma’qullangan. 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY 
TAMOYILLARI
3 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1-MAVZU: MOLIYAVIY HISOBOT 
AUDITINING MAQSADI VA UNING 
ASOSIY TAMOYILLARI 
 
 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY 
TAMOYILLARI
4 
1-MAVZU: MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING 
ASOSIY TAMOYILLARI 
 
1.1.Moliyaviy hisobotlarni tekshirish vazifalari va maqsadi. 
Buxgalteriya hisobi nazoratning muhim qismi sifatida va amaliy faoliyatining alohida 
sohasi sifatida har qanday ijtimoiy-iqtisodiy tizimda muhim o’rin tutadi. Hozir Respublikamizda 
amal qilayotgan hisob va statistika uslubiyoti ko’p jihatdan jahon tajribasidan ajralib qolgan. Bu 
tadbirkorlikka to’sqinlik qilmoqda. O’zbekiston va xorij korxonalarining birgalikdagi faoliyatini, 
shuningdek audit va ularning amal qilinishi chigallashtirmoqda. Dalolat vazifasini bajarishda, 
ya’ni moliyaviy hisobotning haqiqiyligini auditor baholashida, ularning to’g’riligini tekshirib 
chiqishda jiddiy muammolar yuz bermoqda. Bunday tekshirish o’tkazilmasa, xorijiy investorlar 
va vositachilar mablag’ini jalb etish qiyinlashadi va xatto ba’zan mumkin bo’lmay qoladi. 
Hisobning amaldagi tajribasini tubdan qayta qurish, odatdagi hisob, buxgalteriya, moliya, balans 
va bojxona hisobotlarining yangi shakllarini ishlab chiqish va yagona tizimga integratsiyalash, 
ulardagi ma’lumotlarni xalqaro tasnif va qoidalar bo’yicha guruxlarga ajratish zarurati yetiladi. 
O’zbekiston iqtisodiyoti busiz xalqaro hamjamiyatga integratsiyalashishi mumkin emas. 
Auditorlar bilan buxgalterlarning ishi bir-biri bilan uzviy bog’liqdir. Lekin auditor bir 
qancha belgilari bilan buxgalter kasbidan farq qiladigan yangi, juda muhim va zarur kasb 
vakilidir. 
Auditorlar buxgalteriya hisobining «ikir-chikirigacha» juda yaxshi bilishlari zarur, ularning 
xuddi shu jihatlari malaka-attestatsiya imtihonlarda juda puxta tekshiriladi. Ammo g’arbda, 
ayniqsa ingliz tilida so’zlashuvchi mamlakatlarda auditning asosiy qismi bajaruvchi 
mutaxassislar «Maslahatchi buxgalterlar», «Diplomli jamoatchi buxgalterlar» deb atalishi ham 
bu chalkashliklarni kuchaytirmoqda. 
Buxgalterlar o’z ishlarini bajarish uchun hisobning hujjatlar bilan asoslanishini 
ta’minlashlari, buxgalteriya schyotlari va ikki yoqlama yozishni qo’llashlari, buxgalteriya 
axborotini tayorlashning asosini tashkil qiluvchi boshqa qoidalarni va tamoyillarni yaxshi 
bilishlari va ulardan o’z ishlarida foydalanishlari zarur. Ayni paytda, har bir iqtisodiy sub’ektda 
tegishli mutaxassislar tomonidan barpo etiladigan buxgalteriya hisobi tizimi nisbatan arzon 
bo’lishi hamda moliya-xo’jalik operatsiyalari va iqtisodiy voqealar hisobda o’z vaqtida, to’g’ri 
aks etishi kafolatlanishi lozim. Bu tamoyillar va qoidalar buxgalteriya axboroti to’g’ri 
shakllanishiga baho berishga mezon bo’lgani uchun har qanday auditor ularni yaxshi bilishlari va 
tushunishlari darkor. 
Biroq, auditorlarni buxgalterlardan ajratib turadigan bir qator kasb bilimlari mavjud. 
Mazkur dissertatsiyada ayni shu bilimlarga va nazoratning uslubiy turlariga asosiy e’tibor 
qaratilgan. Auditor har qanday iqtisodiy sub’ektda o’zi duch keladigan buxgalteriya hisobi 
tizimini tushunish bilan cheklanmasligi lozim. Bundan tashqari, u auditorlik dalillarini 
to’plashda ham etarli bilimga ega bo’lgan mutaxassis bo’lishi shart. Xuddi shunday dalillar 
asosida u buxgalteriya hisobotining ishonchliligini tasdiqlashi yoki rad etishi, tekshirilayotgan 
xo’jalik yurituvchi sub’ektlar ma’muriyatiga tavsiyanoma berishi mumkin. 
Auditor ham qaror qabul qilishga axborot tayyorlaydi. Birinchidan, u kundalik ishlar bilan 
band bo’lmaydi, balki axborot xatari darajasini kamaytiradi, ikkinchidan esa, u faqat 
boshqariladigan tizim ma’muriyati uchun emas, balki keng doiradagi uchinchi shaxslar - 
moliyaviy hisobotdan foydalanuvchilar uchun dalolat beruvchilik vazifasini bajaradi. 
Moliyaviy hisobdan tashqari (3.121) auditorlar boshqaruv hisobi(3.120)ni ham yaxshi 
bilishlari kerak. Professional auditorlar, ayniqsa, shu yo’nalishda ishlovchi auditorlar moliyaviy 
boshqarish, umuman xo’jalik tizimini rivojlantirish sohasida eng maqbul qarorlar qabul qilish 
qobiliyati va imkoniyatiga ega bo’lishlari kerak. 
O’zbekistonda va MDH davlatlarida xodimlarning rejali-iqtisodiy ishining katta tajribasi 
to’plangan. Bu ishning salbiy xususiyatlari bo’lsa ham (rejalashtirish mohiyati buzilganda) 

---