MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY
TAMOYILLARI
62
4.6.Alohida moliyaviy hisobotlar (Buxgalteriya hisobining xalqaro standartlariga
muvofiq)
Buxgalteriya hisobining xalqaro standartlariga muvofiq quyidagi belgilangan ma’nodagi
atamalardan foydalaniladi :
Jamlangan (konsolidatsiyalashgan) moliyaviy hisobotlar - bu guruhning moliyaviy
hisobotlari bo’lib, unda bosh tashkilot va uning shu’ba tadbirkorlik sub’ektlarining aktivlari,
majburiyatlari, kapitali, daromadlari, xarajatlari va pul oqimlari yagona iqtisodiy faoliyat
yurituvchi sub’ektga tegishli sifatida taqdim etiladi.
Alohida moliyaviy hisobotlar - bu bosh tashkilot (yoki shu’ba tadbirkorlik sub’ektini
nazorat qiladigan investor) yoki shunday investitsiya ob’ekti ustidan birgalikdagi nazoratga ega,
yoki ahamiyatli ta’sirga ega bo’lgan investor tomonidan taqdim etiladigan hisobotlarki, bunda
investitsiya ob’ektidagi investitsiyalar ularning tannarxi bo’yicha yoki MHXS 9 “Moliyaviy
instrumentlar» ga muvofiq hisobga olinadi.
yoki qaram tadbirkorlik sub’ektlari yoki qo’shma korxonalardagi investitsiyalar ulush
bo’yicha hisobga olish usulda hisobga olingan moliyaviy hisobotlarga qo’shimcha tarzda
taqdim etiladigan hisobotlardir, bunda 8-8A bandlarda belgilangan holatlardan tashqari.
Alohida moliyaviy hisobotlar ushbu hisobotlarga ilova qilinishi, yoki ular bilan birga taqdim
etilishi, talab etilmaydi.
Ulush bo’yicha hisobga olish usuli qo’llanilgan moliyaviy hisobotlar alohida moliyaviy
hisobotlar bo’lib hisoblanmaydi. Shuningdek, shu’ba tadbirkorlik sub’ekti, qaram tadbirkorlik
sub’ekti yoki qo’shma korxonadagi qo’shma korxona mulkdori sifatida ulushga ega bo’lmagan
tadbirkorlik sub’ektining moliyaviy hisobotlari alohida moliyaviy hisobotlar bo’lib
hisoblanmaydi.
MHXS 10 ning 4(a)-bandiga muvofiq jamlashdan (konsolidatsiyalashdan) ozod qilingan
yoki BHXS 28 (2011 yilda o’zgartirilgan) ning 17-bandiga muvofiq ulush bo’yicha hisobga olish
usulni qo’llashdan ozod qilingan tadbirkorlik sub’ekti alohida moliyaviy hisobotlarni faqat
o’zining moliyaviy hisobotlari sifatida taqdim etishi mumkin.
MHXS 10 ning 31-bandiga muvofiq, joriy davr va taqdim etiladigan barcha qiyosiy
davrlar mobaynida, o’zining barcha shu’ba tadbirkorlik sub’ektlarini jamlashga
(konsolidatsiyalashga) nisbatan istisnoni qo’llashi talab etilgan investitsion tadbirkorlik sub’ekti
alohida moliyaviy hisobotlarni faqat o’zining moliyaviy hisobotlari sifatida taqdim etadi.
Alohida moliyaviy hisobotlar barcha o’rinli MHXSlarga muvofiq tayyorlanishi lozim,
bundan 10-bandda keltirilgan holat mustasno.
10 Qachonki tadbirkorlik sub’ekti alohida moliyaviy hisobotlarni tayyorlasa, u shu’ba
tadbirkorlik sub’ektlari, qo’shma korxonalar va qaram tadbirkorlik sub’ektlaridagi
investitsiyalarni:
(a)
tannarxi bo’yicha yoki
(b)
MHXS 9 ga muvofiq hisobga olishi lozim.
Tadbirkorlik sub’ekti investitsiyalarning har bir toifasini bir xil hisobga olishi lozim.
Tannarx bo’yicha hisobga olingan investitsiyalar MHXS 5 “Sotish uchun mo’ljallangan uzoq
muddatli aktivlar va davom ettirilmaydigan faoliyatlar” ga muvofiq hisobga olinishi lozim,
qachonki ular sotish uchun mo’ljallangan sifatida tasniflansa (yoki sotishga mo’ljallangan
sifatida tasniflangan balansdan chiqarish guruhiga kiritilsa). MHXS 9 ga muvofiq hisobga
olingan investitsiyalarning baholanishi bunday holatlarda o’zgarmaydi.
Agarda tadbirkorlik sub’ekti, BHXS 28 (2011 yilda o’zgartirilgan) ning 18-bandiga
muvofiq, qaram tadbirkorlik sub’ektlaridagi yoki qo’shma korxonalardagi o’zining
investtsiyalarini MHXS 9 ga muvofiq haqqoniy qiymatidagi o’zgarishlar foyda yoki zararda
hisobga olinadigan investitsiyalar sifatida aks ettirishni tanlasa, u ushbu investitsiyalarni
o’zining alohida moliyaviy hisobotlarida ham aynan shu tarzda hisobga olishi lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |