O ’. M. Asqarova, M. A. Abdullaeva, M. Boltaeva andragogika

Birinchidan -
bu ilmiy-texnik yuksalish natijasida tug’ilayotgan yangi 
texnologiyalami muntazam o’zlashtirish ehtiyoji bilan bog’liq. Agar kechagina 
kom p’yuter, ayniqsa qishloq uchun, hamma biladigan, lekin faqat televizorda 
ko’rgan raketadek tuyulgan bo’lsa, bugun deyarli barcha tashkilotlarda 
foydalanilayotgan kal’kulyator, komp’yuter 
kabi odatiy holatga aylandi. 
K om p’yuter orqasidan bizga elektron aloqa, internet, yangi buxgalterlik 
dasturlari kelyapti. Agarda biz ulami tan olish va qabul qilishga tayyor 
bo’lmasak tez kunda o’zimiz tanlagan kasbiy faoliyatda ham, kundalik hayotda 
ham orqada qolamiz.
Ikkinchi omil -
bu ijtimoiy hayotning murakkablashgani, har doim ongli 
tanlash zaruriyatidir. Inson qanchalik m a’lumotli bo’lsa, o’zi hohlagan narsani 
chiroyli reklama yoki jozibador chaqiriqqa qarab emas, balki o’z bilim va 
e ’tiqodlariga asoslanib, shunchaki ongli tanlovni amalga oshiradi. A w al tanlash 
imkoniyati mavjud bo’lmagani uchun qanday kolbasani sotib olayotganimiz, 
qaysi 
nomzodga 
ovoz 
berayotganimiz, 
pullarimizni 
qaysi 
bankka
13

---

qo’yayotganimiz, 
farzandimizni 
qaysi 
maktabga 
berayotganimiz 
bizni 
qiziqtirmas edi. X ozir esa ushbu masalalarga yondashuv tubdan o ’zgardi, yangi 
fikr — yangi munosabat paydo bo’ldi.
Uchinchidan -
zamonaviy fuqarolik jam iyatining yangi m a’naviy-axloqiy 
talablari uzluksiz ta’limni, ayniqsa ta’limning yangi shakllarini taqozo etadi. 
Qaror topgan m a’naviy-psixologik me’yorlarning o ’zgarishi davrida jamiyat 
hayotida m a’naviyatning roli ortadi, vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, ijtimoiy 
nuqsonlar bilan kurashish, qonunlarga rioya qilish, fuqarolar huquqlarini xurmat 
qilish, ulam ing o ’z majburiyatlarini bajarishlari, oilani mustaxkamlash, sog’lom 
turmush tarzini rivojlantirish, ekologiya-atrof muxitni m uhofaza qilish kabi 
muammolarga jam iyat e’tibori kuchayadi. Faqat o ’sib kelayotgan yosh 
avlodnigina emas, balki kattalar ta’limi va tarbiyasi, ijtimoiy-madaniy 
qadriyatlari, m a’naviy-m a’rifiy yo’nalishlariga doir muammolaming kun 
tartibiga kiritilishi ushbu mezonlardan kelib chiqqan holda tahlildan o ’tkaziladi.
Insonning tobora o ’sib boruvchi extiyojlarini qondirish o ’z shaxsini 
rivojlantirish m uammosi ham juda dolzarbdir, kattalar ta ’limi esa o’z shaxsini 
takomillashtirish v a o ’zligini namoyon qilishga yordam beradi.
Amerikalik psixolog A.Maslouning fikricha, inson o ’zining asosiy 
fiziologik extiyojlarini (ovqatga, yashash joyiga, xavfsizligiga) qondirib borish 
bilan ulam ing o ’m ini, xurmat qozonish, tan olinish, bog’lanib qolish kabi 
murakkabroq ehtiyojlar egallaydi.
Bunda 
insonnning o’z salohiyatini namoyish qilish ehtiyoji, ya’ni 
insonning o ’zi xoxlagandek(ideal) shaxs bo’lishi, o’z m aqsadlariga erishishi, o’z 
shaxsiy 
va 
umuminsoniy 
qadriyatlarini 
namoyon 
qilishi, 
mavjud 
qobiliyatlaridan unum li foydalanishidir. Albatta, ijtimoiy hayot shart-sharoitlari 
har doim ham bu yuqori pog’onaga erishishga xalal beradi, ammo bizning 
jam iyatim iz alohida olingan har bir shaxsga o ’z iqtidori va ijodiy ikoniyatlarini 
ro ’yobga chiqarishga sharoit yaratib bermoqda.