Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Actiones adiecticiae qualitatis
даъволари paterfamiliasларга қарши 
кредиторлар томонидан paterfamilias ўзига тегишли бўлган мулкнинг бир 
қисмини ёки маълум бирон битим тузишни ишониб топширган alieni juris 
шахслар ва қуллар билан тузилган шартнома талаблари бўйича pater 
familiasга қарши қўзғатиладиган даъволарни англатган. Баъзи аctiones
adiecticiae qualitatis даъволари бўйича paterfamilias мавжуд бўлган қарзнинг 
тўлиқ ҳажми бўйича, бошқа даъволар бўйича эса, мулкнинг alieni juris 
шахслари ва қулларга бошқарувга берилган муайян қисми бўйича жавоб 
берган. 
а) Алоҳида мулк ҳажми бўйича pater familias кредиторлар олдида
actio
peculio, actio de in rem verso, actio tributoria
асосида жавоб берган. 
Actio peculio
alieni juris шахслар ва қулларга pater familias томонидан
ишониб топширилган peculium бўйича киришилган битимлар бўйича 
кредиторлар учун ҳимоя воситаси бўлиб хизмат қилган. Alieni juris шахслар 
ва қуллар peculiumни бошқариш жараёнида барча ҳуқуқий битимларга 
киришиш ҳуқуқига эга бўлган. Pater familias пекулиумни бошқариш бўйича
тузиладиган битимлардан келиб чиқадиган мажбуриятлар бўйича алоҳида
мулк, яъни айнан пекулиум қиймати ҳажмида жавобгар бўлган. Actio
peculio қулнинг ўлими ёки озод қилинган кунидан ва alieni juris
шахсларнинг эмансипация қилинган кунидан бошлаб 1 йилгача, пекулиум 
эса, кейин ҳам pater familiasнинг ихтиёрида қолдириш шарти билан 
қўзғатилиши мумкин бўлган. Бундай қарзларни тўлаш пайтида pater familias 
(retentio) ёки ушланиб қолиш ҳуқуқига эга бўлган, яъни кредиторга қарз 
тўлашдан олдин пекулиумдан ўзи олиши мумкин бўлган суммани чегириб 
ташлаб, қолганини қарз сифатида тўлаши мумкин бўлган.
Actio de in rem verso
alieni juris шахслар ва қуллар билан pater familias
фойдаси учун пекулиумни бошқариш билан боғлиқ бўлмаган бошқа
мажбуриятларга киришган кредиторлар ҳимояси учун берилган. Бундай 
ҳолларда paterfamilias бу мажбуриятлар бўйича жавоб бериши шарт бўлган:
quantum in rem patres versum est – унинг мулки қанчага кўпайган бўлса, 
шунча ҳажмда жавоб берган.