2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Yorug„likka talabi. 
Umuman tariq qisqa kun o„simliklariga kiradi, qisqa 
kunda rivojlanish tezlashadi, uzun kunda esa cho„ziladi. Lekin, tur ichida bu omil 
bo„yicha turli xil har xilliklar mavjud. O„rta Osiyo va Old Osiyo guruhlarining 
shakllari qisqa kunda harorat 19-21 
o
C bo„lganda muvaffaqiyatli rivojlanadi. 
O„simlikka qisqa kunning ta‟siri barcha ekologik-geografik guruhlarda unib 
chiqqandan so„ng boshlanadi keyin turli vaqtda tugaydi.
Namlikka talabi. 
Donli ekinlar ichida tariq eng qurg„oqchillikka chidamli 
o„simlik bo„lib tuproq va havo namsizligiga bardosh beradi. Namga 
talabchanmasligi rivojlanishining boshlarida boshlanadi.
Tariq urug„ining unib chiqishi uchun 25% suv talab qilinadi. Bo„g„inchali 
ildizlarning o„sishi tuproq namligiga bog„liq. To„la dala nam sig„imiga nisbatan 
60% namlikda ildizlar 15 kunda 20 sm o„sadi. Tariqning ildiz tizimi namlikni o„lik 
zahiralardan 
ham 
surib 
olishga 
qodir. 
O„simlikning suvsizlantirilishi 
hosildorlikning kamayishiga ta‟sir etkazmaydi.

---

178 
Tuproqqa va oziqaga talabi
. 
Tariq tuproqning turli tiplarida o„sadi ya‟ni 
bular: qora tuproq, podzol tuproq, sho„rxok, sho„rtob, o„tloqi-botkoq, bo„z 
tuproqlardir. Tuproq muhitiga tariq ta‟sirchan emas, lekin pH-6 qulay hisoblanadi.
Tariq juda ko„p miqdorda oziq moddalar talab qiladi, ya‟ni 15,0 ts don va 30 
ts somon olinganda tuproqdan juda ko„p miqdorda oziq moddalar olib chiqib 
ketilgan. Bir tonna don hosili yaratish uchun va shunga mos ravishda somon 
bo„lishi uchun 30 kg azot, 14 kg fosfor, 32 kg kaliy va 10 kg kalsiy kerak bo„ladi.
Tuplanishgacha tariq juda ko„p azot talab qiladi, keyin yo„qoladigan tartibda 
kaliy, oxak, fosfor. Donning to„lishishi davrida fosforni ko„proq o„zlashtiradi. 
Oziqa moddalari bilan yaxshi ta‟minlangan bo„lsa fotosintez jarayoni yaxshi 
kechadi.
Bor, marganets, rux, mis, molibden etishmaganda moddalar almashinuvi 
buziladi. Bor, rux o„simlikning generativ organlarining rivojlanishining 
tezlanishiga olib keladi. Marganets etishmaganda fotosintez sekinlashadi. Tadqiqot 
natijalari shuni ko„rsatadiki tariq organik va ma‟dan o„g„itlarning solinishiga juda 
ta‟sirchan.