2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
Gullash va changlanish
. 
Tariqda uch tip changlan ish kuzatiladi:
1. Yopiq gulda changlanish bu bulutli ob-havoda kuzatiladi.
2. Ochilgan gulda changlash, guldonlar guldan tashqariga chiqayotgan 
paytda ular yoriladi va changlar gul ichiga sochilib ketadi va guldan chiqayotgan 
onaligiga yoyiladi.
3. Issiq va ochiq havoda changlash, bunda changdonlar gul tashqarisiga 
sochilib ketadi va chanlar gulga tushmaydi. Uchinchi variantda chetdan 
changlanish mumkin.
Gullash ro„vakning uchidagi gul plyonkalarining ochilishidan boshlanadi, 
keyin shoxlar bo„ylab pastga tushadi. Issiq va ochiq havoda gullashi ertapishar 
navlar uchun ro„vaklashdan keyin 2-3-kundan keyin boshlanadi, o„rtapishar 
navlarda ham xuddi shunday bo„ladi, kechpishar navlar uchun 4-6 kun.
O„rta Osiyo sharoitida tog„oldi zonalari uchun gullash ertalab 8 da, baland 
tog„li zonalar uchun ertalab soat 10 da. Ko„pchilik holatlarda 25 
o
C da gullaydi, 
lekin 13 
o
C dan to 40 
o
C gacha o„zgarib ham turadi. Qulay sharoitda bitta gul 3-4 
minut gullaydi. Bitta ro„vakda bu davrda 67-121 gul ochiladi. Gullashning 

---

177 
davomiyligi bitta gulda 15-40 minut, bitta ro„vakda esa gullashning davomiyligi 6-
20 kun davom etadi.
 
Tashqi muhit omillariga munosabati 
 
Issiqlikka talabi
. 
Tariq issiqsevar o„simlik. Urug„ning unib chiqishi uchun 
eng past harorat 8-10 
o
C. Lekin, bunda unib chiqish 15 kungacha, 16-19 
o
C 
haroratda esa jami 3 kun davom etishi mumkin. Olimlarning aniqlashicha tariqning 
shimoliy shakillari 5-8 
o
C da unib chiqadi. Tariqning maysalari sovuqqa juda 
ta‟sirchan, 2-3 
o
C da esa maysalar jarohatlanadi, 3,5-4,0 
o
C da ko„p qismi nobud 
bo„ladi, 6-10 
o
C da fotosintez energiyasi tezda pasayib ketadi. Tariq asosan gullash 
davrida sovuqliklarga ta‟sirchan. Bu davrda o„simlik 1-2 
o
C da nobud bo„ladi. 
Yuqori harorat o„sib rivojlanishni tezlashtiradi. Past harorat esa ro„vaklash, pishish 
davrining davomiyligini uzaytiradi.
Tariq amal davrida issiqlikka chidamliligi bilan farq qiladi, shuning uchun 
yuqori haroratdan kamroq zarar ko„radi. Kuchli tuplanish 15-20 
o
C da kechadi.