Omillar, talab elastikligi

---

MAVZU: TALAB TUSHUNCHASI, 
QONUNI, UNGA TA’SIR QILUVCHI 
OMILLAR, TALAB ELASTIKLIGI

---

•
EHTIYOJNING FAQAT PUL BILAN TA’MINLANGAN QISMI TALABGA 
AYLANADI. DEMAK, 
TALAB
– BU PUL BILAN TA’M
•
MA’LUM VAQT ORALIG’IDA. NARXLAMING MAVJUD DARAJASIDA 
ISTE’MOLCHILAMING TOVAR VA XIZMATLAR MA’LUM TURLARINI 
SOTIB OLISHGA QODIR BO’LGAN EHTIYOJI 
TALAB
DEYILADI.

---

•
TALABLAR TURLICHA BO’LIB, ODATDA, BIR XIL TOVAR YOKI XIZMATLAIGA
BO’LGAN TALABNING IKKI TURI FARQ QILINADI: YAKKA TALAB VA BOZOR 
TALABI. HAR BIR ISTE’MOLCHINING, YA’NI ALOHIDA SHAXS, OILA, 
KORXONA, FIRMANING TOVARNING SHU TURIGA BO’TGAN TALABI 
YAKKA TALAB DEYILADI. BIR QANCHA (KO’PCHILIK) ISTE’MOLCHILAMING 
SHU TURDAGI TOVAR YOKI XIZMATGA BO’LGAN TALABLARI YIG’INDISI 
BOZOR TALABI DEYILADI.

---

•
HOZIRDA IQTISODIY ADABIYOTLARDA TALABNING TURLI 
KO’RINISHLARINI AJRATISHGA ALOHIDA E’TIBOR 
QARATILMOQDA. JUMLADAN, ISHLAB CHIQARISH OMIDARIGA 
TALAB (ISHLAB CHIQARISH TALABI) VA ISTE’MOL BUYUMLARIGA 
TALAB (AHOLI TALABI) FARQLANADI.

---

•
HAQIQIY (TOVAR VA XIZMATLARGA HAQIQATDA NAMOYON 
BO’LUVCHI), QONDIRILGAN (HAQIQIY TALABNING BOZORDA TOVAR 
VA XIZMAT SOTIB OLISH ORQALI QONDIRILGAN QISMI) VA 
QONDIRILMAGAN (HAQIQIY TALABNING BOZORDA ZARUR 
TOVARLARNING YO’QLIGI YOKI ULAR ASSORTIMENTI VA SIFATINING 
XARIDOR TALABIGA JAVOB BERMASLIGI SABABLI QONDIRILMAGAN 
QISMI) TALABLAR FARQLANADI. QONDIRILMAGAN TALAB TURLI 
SHAKLLARDA NAMOYON BO’LISHI MUMKIN: YASHIRIN, JORIY, 
HARAKATCHAN, TO’PLANGAN TALAB.

---

•
EKZOGEN TALAB 
–
BU DAVLAT YOKI ERKIN BOZOR TIZIMIDAN 
TASHQARIDAGI QANDAYDIR KUCHNING ARALASHUVJ NATIJASIDA 
O’ZGARGAN TALAB. 
•
ENDOGEN YOKI ICHKI TALAB 
– BU JAMIYATDA MAVJUD BO’LGAN 
OMILLAR TA’SIRIDA JAMIYAT ICHIDA TARKIB TOPGAN TALAB.

---

---

•
MAHSULOT NARXI VA SOTIB OLINADIGAN TOVAR MIQDORI O’ZGARISHI 
O’RTASIDA BO’LADIGAN TESKARI YOKI QARAMA QARSHI BOG’LIQLIK 
TALAB QONUNI DEYILADI.

---

•
NARX VA TALAB HAJMINING O’ZGARISHI O’RTASIDAGI TESKARI 
BOG’LIQLIKNI KO’RSATUVCHI BU CHIZIQ TALAB EGRI CHIZIGI DEYILADI.

---

•
REAL IQTISODIY HAYOTDA BA’ZAN BU QOIDAGA ZID BO’LGAN, 
YA’NI AYRIM TOVAR NARXINING O’SISHI BILAN UNGA BO’LGAN 
TALAB MIQDORINING YANADA ORTISH HOLATI HAM UCHRAYDI. 
BU HOLAT GIFFEN SAMARASI DEB (INGLIZ IQTISODCHISI R.GIFTEN 
NOMI BILAN) ATALADI.
•
ALMASHUV SAMARASI 
–
MUAYYAN TOVAR NARXINING 
PASAYISHI BILAN BOSHQA TOVARLAR NARXINING NISBATAN 
QIMMATLASHUVI NATIJASIDA ULAR ISTE’MOLINI ARZON TOVAR 
HISOBIGA ALMASHTIRISH IMKONINING PAYDO BO’LISHIDIR.

---

• TALAB HAJMINING O’ZGARISHI FAQAT TOVAR NARXIGA EMAS, BALKI 
BOSHQA BIR QATOR OMILLARGA HAM BOG’LIQ BO’LADI. BU OMILLAR 
TALABNING NARXDAN TASHQARI OMILLARI DEYILADI.
•TALABGA NARXDAN TASHQARI QUYIDAGI ASOSIY OMILLAR TA’SIR
KO’RSATADI: 1) ISTE’MOLCHINING DIDI; 2) BOZORDAGI ISTE’MOLCHILAR
SONI; 3) ISTE’MOLCHINING DAROMADLARI; 4) BIR
-
BIRIGA BOG’LIQ 
TOVARLARNING NARXI; 5) KELAJAKDA NARX VA .DAROMADLAMING 
O’ZGARISHI EHTIMOLI.

---

•
DAROMADNING O’ZGARISHI BILAN TALAB MIQDORI TO’G’RI 
BOG’LIQLIKDA O’ZGARADIGAN TOVARLAR OLIY TOIFALI TOVARLAR 
DEYILADI. DAROMADLAR O’ZGARISHI BILAN TALAB MIQDORI TESKARI 
BOG’LIQLIKDA O’ZGARADIGAN TOVARLAR PAST TOIFALI TOVARLAR 
DEYILADI.
•
ISTE’MOLCHI DAROMADI BILAN U TOMONIDAN SOTIB OLINISHI 
MUMKIN BO’LGAN TOVARLAR MIQDORI O’RTASIDAGI O’ZARO 
BOG’LIQLIK ENGEL QONUNI DEYILADI.

---

•
BU QONNUNNING AMAL QILISHINI ENGEL EGRI CHIZIG‘I ORQALI IFODALAS
H MUMKIN.

---

•
NARX BO‘YICHA TALAB ELASTIKLIGI –
NARXNING BIR FOIZGA 
O‘ZGARISHI NATIJASIDA TALABNING SON JIHATDAN FOIZ 
BO‘YICHA O‘ZGARISHI DARAJASINI KO‘RSATADI.