1. Ҳозирги замон қурилиш ишлаб чиқаришининг асосий принциплари

Ишчиларнинг касблари
– бу уларнинг доимий фаолияти бўлиб, улар бажарадиган 
ишларнинг (монтажчи, бетончи, бўёқчи) тури ва хусусияти билан белгиланади. 
Мутахассислик
(ихтисос) – мазкур иш тури бўйича янада тор ихтисослик (монтажчи-
юқорида ишловчи, темир бетон ёки металл конструкциялар монтажчиси). Турли хил қурилиш 
ишлари ва жараёнларини бажариш учун тайёргарлик даражаси турлича бўлган, яъни турли 
малакага эга ишчилар керак. 
Малака 
– маълум бир мураккабликдаги ишни бажариш учун билим ва малакаларнинг 
мавжудлиги. Малаканинг кўрсаткичи разряд ҳисобланиб, у ҳар бир касбнинг ва разряднинг 
малака тавсифларига мувофиқ ўрнатилади. 
Қурилишда ишлар ва касбларнинг ягона тариф-малака маълумотномасида қурилишда 
қабул қилинган 6 разрядли тўрни ҳисобга олиб, 179 та касбни ўз ичига олади. 
Маълумотномада у ёки бу ишни бажаришнинг билими ва малакаларига нисбатан турли касб 
ишчиларига қўйиладиган талаблар келтирилган. Бажариладиган қурилиш жараёнларининг 
мураккаблигига мос ҳолда асосий касблар ишчилари учун олтита малака разряди белгиланган: 
1 разряд
– етарлича мехнат малакаларига эга бўлиш ва мехнат ҳавфсизлиги 
қоидаларини билиш; 
2 разряд
– айрим касбий малакаларга эга бўлиши зарур; 
3 разряд
– билим ва малакаларнинг маълум касбий даражасига эга бўлиши зарур; 
4 разряд
– ўртача мураккабликдаги жараёнларни бажариш учун махсус ва назарий 
тайёргарлик ҳамда катта касбий стажга эга бўлиши талаб этилади; 
5 разряд
–мураккаб жараёнларни бажариш учун юқори малака ва билимлар, звено ёки 
бригада бошлиғи бўлиб ишлаш учун ташкилотчилик қобилиятларига эга бўлиши зарур; 
6 разряд
– ниҳоятда мураккаб жараёнлар. 
Янги разряд бериш – ишлаб чиқариш синовлари натижаси, малака комиссиясининг 
баённомаси билан (у бажараётган ишга қуйилган малака талабларига амал қилган ҳолда), 
қурилиш ташкилоти бўйича буйруқ билан ва мехнат дафтарчасига ёзиб қўйган ҳолда янги 
гувоҳнома бериш билан расмийлаштирилади. Тақдим этилаётган разрядга мувофиқ зарур 
билимлардан ташқари ишчи бажарилаётган жараённинг ўзига хос хусусиятини, уни ишлаб
чиқариш технологиясини, мехнат муҳофазаси қоидаларини, ички меҳнат тартиби қоидалари, 
қўшни қурилиш мутахассисликлари бўйича ишлар сифатига талабларни билиши керак. 
Қурилиш ишчи кадрлари касб – ҳунар коллежларида, ўқув пунктларида ва 
комбинатларда, қурилиш майдонларида ўқитиш ва малакасини ошириш йўли билан 
тайёрланади.