Электр энергия сифатини таъминлашнинг усул ва техник воситалари

Электр энергия сифатини таъминлашнинг усул ва техник воситалари
ЭЛЕКТР ЭНЕРГАСИ СИФАТИНИ ТАЪМИНЛАШ УСУЛЛАРИ ВА ТЕХНИК ВОСИТАЛАРИ.

Бир томондан, Идоралар (бузилиш манбалари) га таъсир қилувчи электр қабул қилувчиларнинг сони ва қувватининг кўпайиши, иккинчидан, электр тармоқлари ва уларга уланган техник жиҳозларнинг ЭМC ни таъминлаш зарурати тартибга солишга олиб келди. электр таъминоти тизимларида шовқин даражаси. ПҚ учун талаблар, қоида тариқасида, электр узатиш пунктларида қайд этилади.

ГОСТ 32144-2013 томонидан ўрнатилган стандартлар электр тармоқларини лойиҳалаш ва ишлатишда, шунингдек, электр энергиясини қабул қилувчиларнинг шовқинга чидамлилиги даражасини аниқлашда қўлланилади ва умумий мақсадли электр таъминоти тизимларида ўтказувчан электромагнит шовқинлар учун электромагнит мослик даражалари ҳисобланади. Ушбу стандартларни ҳисобга олган ҳолда, умумий мақсадли электр таъминоти тизимларининг электр тармоқлари ва электр энергияси истеъмолчиларининг (электр қабул қилувчиларнинг) электр тармоқларининг электромагнит мослиги таъминланади. Усуллар ва техник воситалар ўз манбалари томонидан электр тармоғига киритилган шовқин даражасини чеклашга ва шу билан ушбу тармоқдаги электр энергиясининг сифатини ГОСТ 32144-2013 томонидан белгиланган даражада таъминлашга қаратилган бўлиши керак.
Шу билан бирга, кучланишнинг бузилиш даражасини нолга ёки нолга яқин қийматларга камайтириш техник ва иқтисодий нуқтаи назардан фойдасиздир. Шу билан бирга, шуни ёдда тутиш керакки, бир турдаги шовқинларни тузатишга мақсадли таъсир бошқа турдаги электр қабул қилувчиларнинг ишлашига билвосита таъсир қилади, уларнинг Идоралар га таъсирини заифлаштиради ёки кучайтиради.
Электр энергияси сифатини таъминлаш чоралари
Идорани таъминлаш билан боғлиқ фаолият уни амалга оширишдан бевосита манфаатдор бўлган тармоқларнинг техник сиёсатида ўз ичига олган стратегиянинг натижаси бўлиши керак. Идорани таъминлашга қаратилган талабларни амалий амалга ошириш муайян фаолиятни амалга ошириш орқали техник сиёсатга мос келиши керак. Бундай сиёсатнинг асосий босқичлари:
• Идоралар стандартлари ва уларни таъминлаш шартларини белгиловчи норматив ҳужжатлар ва қоидаларни ишлаб чиқиш;
• ПҚни таъминлашга қаратилган техник ва ташкилий чора-тадбирларни амалга ошириш, жумладан, лойиҳалаш, ўрнатиш ва ишлатиш;
• Идорани таъминлаш учун техник воситаларни, шу жумладан Идорани ўлчаш воситаларини ишлаб чиқиш ва ишлаб чиқариш.
Ҳозирги вақтда Идорани амалий қўллаб-қувватлаш масалаларига кам эътибор қаратилаётганлиги сабабли, талаб қилинадиган чора-тадбирлар иш шароитида амалга оширилиши керак.
Бундай чора-тадбирларни ишлаб чиқиш Идоранинг ёмонлашишига олиб келадиган сабабларни таҳлил қилиш билан бошланиши керак (9.1-расм). Фаолиятлар ҳам техник, ҳам ташкилий характерга эга бўлиши мумкин. Ташкилий жиҳатдан икки босқич катта аҳамиятга эга. Биринчиси, электр энергиясини этказиб берувчи (энергия таъминоти ташкилоти) учун энг муҳими, электр энергиясини сертификатлашга қаратилган. ЭСО учун ҳам, харидор (истеъмолчи) учун ҳам муҳим бўлган иккинчиси энергия таъминоти шартномасини тузиш билан боғлиқ бўлиб, у уларнинг интерфейсида, нуқталар ва частоталарда СҚЕ нинг рухсат этилган даражалари бўйича келишув шартларини ўз ичига олиши керак. ПҚ назорати, қўлланиладиган ўлчов воситалари ва бошқа шартлар.Иккала ҳолатда ҳам шовқин манбаи турини ва унинг СЕСдаги ўрнини аниқлаш керак бўлиши мумкин. Амалда, иш шароитида бу муаммони ҳисоблаш ёки ўлчовлар билан ҳал қилиш мумкин. Ушбу усулларнинг комбинацияси энг ишончли натижаларни беради.
Ушбу масаладаги аниқлик бизга электр тармоғи ва унга уланган электр жиҳозлари ва қурилмаларининг электромагнит мослашувини таъминлашни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилиши керак бўлган ПҚни таъминлаш бўйича мумкин бўлган чора-тадбирларни таҳлил қилиш билан боғлиқ кейинги босқичга ўтишга имкон беради. . Шунинг учун ҳам тармоқдаги шовқин даражасини пасайтириш, ҳам электр жиҳозлари ва қурилмаларининг шовқинга чидамлилиги даражасини ошириш чораларини кўриш керак.
Ўтказилган ҳисоб-китоблар ва ўлчовлар натижалари Идорани махсус воситалардан фойдаланмасдан таъминлаш мумкин эмаслигини кўрсатадиган ҳолларда, улар ушбу воситаларни танлашга киришадилар. Бундай воситаларни танлаш универсал эмас ва ҳар бир ҳолатда бузилиш манбасининг кучига, электр таъминоти схемасига, бузилиш манбасининг ўзи ва иш режимига қараб амалга оширилади.

Электр энергияси сифатини таъминлаш бўйича чора-тадбирларнинг таснифи ва тузилиши (бошланғич)

у яратадиган шовқин тури, қабул қилинаётган қарорнинг техник ва иқтисодий самарадорлиги. Икки ёки ундан ортиқ турдаги шовқинлар мавжуд бўлганда, улардан бири учун компенсация, қоида тариқасида, ҳар доим ҳам яхши томонга эмас, иккинчисининг даражасига таъсир қилишини ёдда тутиш керак. Бу параметрик эффект деб аталадиган нарса танланган воситанинг уланишнинг маълум бир нуқтасида электр таъминоти тизимининг параметрларида сезиларли ўзгаришлар киритиши билан боғлиқ.
Масалан, чизиқли бўлмаган қувват қабул қилувчи томонидан киритилган ВГ даражасини чеклаш учун филтр-компенсация қилувчи қурилмани танлашда, ушбу қурилма реактив қувват манбаи эканлигини ва филтрни ёқиш нуқтасидаги кучланиш даражасига таъсир қилишини ёдда тутиш керак. .
Воситаларни танлашда, улар томонидан киритилган шовқин даражасини пасайтирадиган чораларни кўриш тавсия этилад электр қабул қилгич (аралашув манбаи). Синусоидал бўлмаган бузилишларни келтириб чиқарадиган юқори ҳармоникаларнинг манбаи трансдусер пулси ҳисобланади. Унинг ортиши юқори оқим ҳармоникаларининг компенсациясига ёрдам беради, уларнинг тартиби конвертор палласига боғлиқ. Асимметрия манбалари учун, масалан, пайвандлаш машиналари томонидан яратилган ассиметрик юк билан, юк фазалар бўйлаб тенг равишда тақсимланиши керак. Бундан ташқари, электр қабул қилувчининг қуввати ва уни таъминлайдиган тармоқ қувватининг нисбатини баҳолаш керак. Тармоқнинг нисбий қуввати қанчалик юқори бўлса, ушбу ЭД нинг уланиш нуқтасида кучланиш шовқинлари даражаси ва, натижада, қўшни электр қабул қилувчиларга таъсири паст бўлади. Юқори қувватли тармоқ нисбатан паст эмпеданс туфайли бу шовқинни ўчиради. Бундай йўлнинг самарадорлиги универсалдир, лекин ҳар доим ҳам эришиб бўлмайди, чунки у таъминот трансформаторларининг қувватини, кабеллар ва ҳаво линияларининг кесишишини, коммутация ускунасининг узилиш қобилиятини оширишни талаб қилади, яъни. жуда қиммат.
Кўриб чиқилган чора-тадбирлар техник ва иқтисодий жиҳатдан самарасиз бўлган ҳолларда махсус воситалар қўлланилади. Буларга филтр компенсацион қурилмалари ва баланслаш мосламалари (СУ) ёки уларнинг комбинацияси киради. Ушбу қурилмаларнинг асосий элементлари кондансатöр банклари ва реакторлардир. Ушбу қурилмаларнинг кучи компенсацияланган юкнинг кучига мос келади ва шунинг учун СЕСнинг умумий реактив қувват балансида ҳисобга олиниши керак.
Идорани яхшилаш учун мўлжалланган қурилмалар битта ва бир вақтнинг ўзида бир нечта СCЕда ишлаши мумкин. Иккинчи ҳолда, қурилмалар кўп функтсияли деб аталади. Қурилмалар бошқарув сигнали таъсирида ишлаш вақтида ўз параметрларини ўзгартириши мумкин (кейин улар созланиши деб аталади) ёки иш режимидан қатъи назар (тартибга солинмаган қурилмалар) уларни ўзгармаган ҳолда сақлаши мумкин.Бутун дунёда энергия ресурслар нархини ошиб бориши барча корхоналарда энергия тежамкорлик масаласини илгари суради [1]. Кўпгина ишлаб чиқариш корхоналарда маҳсулот таннархини асосий ташкил этувчиси энергияга тўловлар ташкил этмоқда. Маҳсулот бирлигига сарфланаётган нисбий энергия сарфининг кўплиги экспортга тайёр маҳсулотга нисбатан хом-ашё чиқариш самаралироқ бўлишини таъминламоқда. Энергия ресурсларни тежаш орқали маҳсулот таннархини камайтириш ишлаб чиқарилаётган маҳсулотимизни ташқи ва ички бозордаги рақобатбардошлигини оширишни асосий омилларидан биридир. Республикамизда ишлаб чиқарилаётган маҳсулот бирлигига сарфланаётган нисбий энергия сарфи ривожланган Европа давлатлари АҚШ ва Японияга нисбатан 3-4 марта катта эканлигини кўриш мумкин. Бу эса электр энергия нисбий сарфини камайтириш бўйича имкониятларимиз борлигини кўрсатади ва ишлаб чиқариш корхоналарида электр энергияини тежамловчи оддий ва арзон техник қурилмаларни тадбиқ қилишни тақозо қилади. Корхона энергохўжалигини реал ҳолатини белгиловчи маълумотларни йиғиш ва таҳлил қилиш энергетик тадбирларнинг моҳиятини белгилайди. Электр энергиясини тежаш бўйича тадбирлар дастури ташкилий, ҳуқуқий, техник характерда бўлган тадбирлар асосида корхона фаолиятини оқилона ташкил этишни кўрсатиб беради.
Корхонада ўтказиладиган энергия тежаш бўйича тадқиқотлар самараси асосан энергетик балансларни қай даражада деталлаштирилганига боғлиқ бўлади. Энергия оқимининг электр таъминоти схемаси барча элементлари бўйича аниқланган қувват баланслари ноўрин сарфланаётган электр энергиясини тезроқ аниқлаш имкониятини беради.
Охирги йилларда Республикамизда олиб борётган иқтисодий ислохотлар ишлаб чиқаришдаги иқтисодий муносабатларни, корхоналарни фаолият юргизиш шарт - шароитларини ўзгартириб юборди. Бундан ташқари, Республикамиз корхоналарига чет эл инвестициялари кенг жалб қилиниб хорижий электр ускуналар ўрнатилмоқда. Бу эса электр энергияси сифати кўрсаткичларига, электр таъминоти тизими ишончлигига ва энергия истемоли жараёнларини автоматлаштиришга ўзига хос талаблар қўймоқда. Юқоридагилар корхоналарни электр таъминоти тизимини замонавийлаштириш нуқтаи назаридан қайта реконструкциялашни тақозо қилмоқда.
Вазирлар Махкамасининг 14 феврал 2002 й кабул килинган «Ўзбекистон Республикасида 2010 йиллик давргача энерготежаш» миллий дастури ҳам шу вазифани хал қилишга қаратилгандир. Буни ҳал қилишнинг асосий йўналишлари бу: юқори самарадорликка эга бўлган технологик машиналарни қўллаш, энергияни камчиқим етказиб берувчи рационал энергия таъминоти тизимни қўллаш ва энергиядан фойдаланиш жараёнларини автоматлаштириш ҳисобланади. Энергетикларни асосий вазифалари иккинчи ва учинчи йўналишлар бўлиб, иккинчи масала асосан энергия таъминоти тизими элементларини ва энергияни узатиш схемасини тўғри танлашни ўз ичига олади. Учинчи масала электр энергия сифатини назорат қилиш, электр таъминоти тизимини ишончлигини ошириш, истеъмол режимларини оптималлаш ва интенсивлаш каби масалаларни ўз ичига олади [15, 17, 21].
Ҳозирги кунда ишлаб чикаришда юқори самарадорликга эришиш омилларидан бири корхоналарни электр энергияси сарфини тежамловчи оддий ва арзон техник қурилмаларни ва бошқа самарали тадбирларни тадбиқ қилиш зарурияти туғилмоқда


Ишнинг мақсади: корхоналарда фойдаланишга қулай, энергия тежаш имкониятларини берувчи оддий ва арзон техник қурилмаларни ва бошқа чора-тадбирларни ишлаб чиқариш корхоналарига тадқбиқ қилишга қаратилган
Вазифалар:
1. Корхонадаги энергетик ва экологик муоммолар хамда электр энергиясидан фойдаланиш самарадорлиги тахлили
2. Корхоналарни электр энергияси сарфини тежамловчи оддий ва арзон техник қурилмаларни лойихалаш заруриятини аниқлаш
3. Саноат корхоналари электр ускуналарида электр энергиясини тежаш имкониятларини аниқловчи тадбирларни ишлаб чиқиш.